Home
Previous Sutta
Pali
Sinhala English
Next Sutta
[PTS Vol D -
2] [\z D /] [\f II /]
[BJT Vol D -
2] [\z D /] [\w II /]
[PTS Page
055] [\q 55/]
[BJT Page
080] [\x 80/]
Suttantapiņake
Dãghanikāyo
(Dutiyo bhāgo)
Mahāvaggo
Namo tassa bhagavato arahato sammā sambuddhassa.
2.
Mahānidānasuttaü
1. Evaü me
sutaü: ekaü samayaü bhagavā kuråsu viharati kammāsadammaü1 nāma kurånaü nigamo.
Atha kho āyasmā ānando. Yena bhagavā tenupasaīkami. Upasaīkamitvā bhagavantaü
abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaü
etadavoca: "acchariyaü bhante, abbhutaü bhante, yāvagambhãro cāyaü bhante,
paņiccasamuppādo gambhãravabhāso ca. Atha ca pana me uttānakuttānako viya
khāyatã"ti.
2. Mā hevaü
ānanda avaca, mā hevaü ānanda avaca, gambhãro cāyaü ānanda paņiccasamuppādo
gambhãrāvabhāso ca. Etassa ānanda, dhammassa ananubodhā appaņivedhā evamayaü pajā
tantākulakajātā guëāguõķikajātā2 mu¤jababbajabhåtā3 apāyaü duggatiü vinipātaü
saüsāraü nātivattati.
3. Atthi
idappaccayā jarāmaraõanti iti puņņhena satā ānanda, atthãti'ssa vacanãyaü. Kimpaccayā
jarāmaraõanti iti ce. Vadeyya, jātipaccayā jarāmaraõanti iccassa vacanãyaü.
Atthi
idappaccayā jātãti iti puņņhena satā ānanda, [PTS Page 056] [\q 56/]
atthãti'ssa vacanãyaü. Kimpaccayā jātãti iti ce vadeyya, bhavapaccayā jātãti
iccassa vacanãyaü.
Atthi
idappaccayā bhavo'ti iti puņņhena satā ānanda, atthãti'ssa vacanãyaü.
Kimpaccayā bhavo'ti iti ce vadeyya, upādānapaccayā bhavo'ti iccassa vacanãyaü.
Atthi
idappaccayā upādānanti iti puņņhena satā ānanda, atthãti'ssa vacanãyaü.
Kimpaccayā upādānanti iti ce vadeyya, taõhāpaccayā upādānanti iccassa
vacanãyaü.
1.
Kammāsadhammaü - machasaü. 2. Guëāguõķhikajāta - sãmu gulagaõķhikajātā - di
aņņhakathā kulagaõķhikajātā - guõagaõķhikajātā - syā. 3. Mu¤japabbajabhåtā -
machasaü, syā.
[BJT Page
082] [\x 82/]
Atthi
idappaccayā taõhā'ti iti puņņhena satā ānanda atthãti'ssa vacanãyaü. Kimpaccayā
taõhā'ti iti ce vadeyya, vedanāpaccayā taõhā'ti iccassa vacanãyaü.
Atthi
idappaccayā vedanā'ti iti puņņhena satā ānanda atthãti'ssa vacanãyaü.
Kimpaccayā vedanā'ti iti ce vadeyya, phassapaccayā vedanā'ti iccassa vacanãyaü.
Atthi
idappaccayā phasso'ti iti puņņhena satā ānanda atthãti'ssa vacanãyaü.
Kimpaccayā phasso'ti iti ce vadeyya, nāmaråpaccayā phasso'ti iccassa vacanãyaü.
Atthi
idappaccayā nāmaråpanti iti puņņhena satā ānanda atthi'ssa vacanãyaü.
Kimpaccayā nāmaråpanti iti ce vadeyya, vi¤¤āõapaccayā nāmaråpanti iccassa
vacanãyaü.
Atthi
idappaccayā vi¤¤āõanti iti puņņhena satā ānanda atthãti'ssa vacanãyaü.
Kimpaccayā vi¤¤āõanti iti ce vadeyya, nāmaråpapaccayā vi¤¤āõanti iccassa
vacanãyaü.
Iti kho
ānanda nāmaråpapaccayā vi¤¤āõaü, vi¤¤āõapaccayā nāmaråpaü, nāmaråpapaccayā
phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taõhā, taõhāpaccayā upādānaü,
upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraõaü
sokaparidevadukkhadomanassåpāyāsā [PTS Page 057] [\q 57/] sambhavanti.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
4.
"Jātipaccayā jarāmaraõanti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda imināpetaü
pariyāyena veditabbaü yathā jātipaccayā jarāmaraõaü: jāti ca hi ānanda
nābhavissa sabbena sababaü sabbathā sabbaü kassaci kimhivi seyyathãdaü: devānaü
vā devattāya, gandhabbānaü vā gandhabbattāya, yakkhānaü vā yakkhattāya,
bhåtānaü vā bhåtattāya, manussānaü vā manussattāya, catuppadānaü vā catuppadattāya.
Pakkhinaü vā pakkhittāya, siriüsapānaü vā siriüsapattāya1, tesaü tesa¤ca ānanda
sattānaü tathattāya 2 jāti nābhavissa, sabbaso jātiyā asati jātinirodhā api nu
kho jarāmaraõaü pa¤¤āyethā?"Ti.
"No
hetaü bhante".
"Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo jarāmaraõassa yadidaü
jāti".
1.
Sarãsapānaü vā machasaü. 2. Tadatadattāya - machasaü.
[BJT Page
084] [\x 84/]
5.
"Bhavapaccayā jātãti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda imināpetaü
pariyāyena veditabbaü yathā bhavapaccayā jāti: bhavo ca hi ānanda nābhavissa
sabbena sabbaü sabbathā sabbaü kassavi kimhivi seyyathãdaü: kāmabhavo råpabhavo
aråpabhavo, sabbaso bhave asati bhavanirodhā api nu kho jāti
pa¤¤āyethā?"Ti.
"Nohetaü
bhante. "
"Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo jātiyā yadidaü bhavo. "
6.
"Upādānapaccayā bhavo'ti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda imināpetaü
pariyāyena veditabbaü: yathā upādānapaccayā bhavo: upādānaü ca hi ānanda
nābhavissa sabbena sabbaü sabbathā sabbaü kassavi [PTS Page 058] [\q 58/]
kimhivi seyyathãdaü: kāmåpadānaü vā diņņhåpadānaü vā sãlabbatåpādānaü vā
attavādåpādānaü vā - sabbaso upādāne asati upādānanirodhā api nu kho bhavo
papa¤¤āyethā?Ti.
"Nohetaü
bhante. "
"Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo bhavassa yadidaü upādānaü.
"
7.
Taõhāpaccayā upādānanti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda imināpetaü pariyāyena
veditabbaü: yathā taõhāpaccayā upādānaü: taõhā ca hi ānanda nābhavissa sabbena
sabbaü sabbathā sabbaü kassaci kimhici - seyyathãdaü: råpataõhā saddataõhā
gandhataõhā rasataõhā phoņņhabbataõhā dhammataõhā - sabbaso taõhāya asati
taõhānirodhā api nu kho upādānaü pa¤¤āyethā?"Ti.
"Nohetaü
bhante. "
"Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo upādānassa yadidaü taõhā.
"
8.
"Vedanāpaccayā taõhā'ti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda iminā petaü
pariyāyena veditabbaü yathā vedanāpaccayā taõhā: vedanā ca hi ānanda nābhavissa
sabbena sabbaü sabbathā sabbaü kassaci kimhici - seyyathãdaü: cakkhusamphassajā
vedanā sotasamphassajā vedanā ghānasampassajā vedanā kāyasamphassajā vedanā
manosamphassajā vedanā, - sabbaso vedanāya asati vedanānirodhā api nu kho taõhā
pa¤¤āyethā?"Ti.
"No
hetaü bhante. "
"Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo taõhāya yadidaü vedanā. "
[BJT Page
086] [\x 86/]
9. Iti kho
panetaü ānanda vedanaü paņicca taõhā, taõhaü paņicca pariyesanā, pariyesanaü
paņicca lābho, lābhaü paņicca vinicchayo, vinicchayaü paņiccachandarāgo, chandarāgaü
paņicca ajjhosānaü, ajjhosānaü paņicca pariggaho, pariggahaü paņicca
macchariyaü, macchariyaü [PTS Page 059] [\q 59/] paņicca ārakkho,
ārakkhādhikaraõaü1 paņicca daõķādāna satthādānakalahaviggahavivādatuvaütuvaü
pesu¤¤amusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti.
10.
ârakkhādhikaraõaü daõaķādānasatthādānakalaha - viggaha - vivādatuvantuvaü -
pesu¤¤amusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavantãti iti kho panetaü
vuttaü. Tadānanda imināpetaü pariyāyena veditabbaü yathā ārakkhādhikaraõaü daõķādāna
- satthādāna - kalaha - viggaha - vivāda - tuvantuvaü - pesu¤¤a - musā - vādā
aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti: ārakkho ca hi ānanda nābhavissa
sabbena sabbaü sabbathā sabbaü kassaci kimhici, sabbaso ārakkhe asati
ārakkhanirodhā api nu kho daõķādāna - satthādāna - kalaha - viggaha - vivāda -
tuvantuvaü - pesu¤¤a - musā - vādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhaveyyunti?.
"No
hetaü bhante. "
Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo
daõķadānasatthādānakalahaviggahavivādatuvantuvaüpesu¤¤amusāvādānaü anekesaü
pāpakānaü akusalānaü dhammānaü sambhavāya yadidaü ārakkho.
11.
Macchariyaü paņicca ārakkho'ti iti kho panetaü vuttaü tadānanda imināpetaü
pariyāyena veditabbaü yathā macchariyaü paņicca ārakkho: macchariyaü ca hi ānanda
nābhavissa sabbena sabbaü sabbathā sabbaü kassaci kimhici, sabbaso macchariye
asati macchariyanirodhā api nu kho ārakkho pa¤¤āyethāti?
"No
hetaü bhante. "
Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo ārakkhassa yadidaü macchariyaü.
12.
Pariggahaü paņicca macchariyanti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda imināpetaü
pariyāyena veditabbaü. Yathā pariggahaü paņicca macchariyaü: [PTS Page 060] [\q
60/] pariggaho ca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaü sabbathā sabbaü kassaci
kimhici, sabbaso pariggahe asati pariggahanirodhā api nu kho macchariyaü
pa¤¤āyethā ti?
"No
hetaü bhante. "
Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo macchariyassa yadidaü
pariggaho.
1. ârakkhaü
paņicca ārakkhādhikaraõaü - syā.
[BJT Page
088] [\x 88/]
13.
"Ajjhosānaü paņicca pariggaho'ti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda
imināpetaü pariyāyena veditabbaü. Yathā ajjhosānaü paņicca paņiggaho:
ajjhosānaü ca hi ānanda nābhavissa sabbesa sabbaü sabbathā sabbaü kassaci
kimhici. Sabbaso ajjhosāne asati ajjhosānanirodhā nirodhā api nu kho pariggaho
pa¤¤āyethā?"Ti.
"No
hetaü bhante. "
"Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo pariggahassa yadidiü
ajjhosānaü. "
14. "Chandarāgaü
paņicca ajjhosānanti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda imināpetaü pariyāyena
veditabbaü. Yathā chandarāgaü paņicca ajjhosānaü: chandarāgo ca hi ānanda
nābhavissa sabbena sabbaü sabbathā sabbaü kassaci kimhici, sabbaso chandarāge
asati chandarāganirodhā api nu kho ajjhosānaü pa¤¤āyethā?Ti. "
"No
hetaü bhante. "
"Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo ajjhosānassa yadidaü
chandarāgo. "
15.
"Vinicchayaü paņicca chandarāgo'ti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda
imināpetaü pariyāyena veditabbaü yathā vinicchayaü paņicca chandarāgo:
vinicchayo ca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaü sabbathā sabbaü kassaci
kimhici, sabbaso vinicchaye asati vinicchayanirodhā api nu kho chandarāgo
pa¤¤āyethā?"Ti.
[PTS Page
061] [\q 61/] "no hetaü bhante. "
"Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo chandarāgassa, yadidaü
vinicchayo. "
16.
"Lābhaü paņicca vinicchayo'ti iti kho panetaü vuttaü tadānanda imināpetaü
pariyāyena veditabbaü. Yathā lābhaü paņicca vinicchayo: lābho ca hi ānanda
nābhavissa sabbena sabbaü sabbathā sabbaü kassaci kimhici, sabbaso lābhe asati
lābhanirodhā api nu kho vinicchayo pa¤¤āyethā?Ti.
"No
hetaü bhante"
"Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo vinicchayassa yadidaü lābho.
"
17.
"Pariyesanaü paņicca lābho'ti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda imināpetaü
pariyāyena veditabbaü. Yathā pariyesanaü paņicca lābho: pariyesanā ca hi ānanda
nābhavissa sabbena sabbaü sabbathā sabbaü kassaci kimhici, sabbaso pariyesanāya
asati pariyesanānirodhā api nu kho lābho pa¤¤āyethā?"Ti.
"No
hetaü bhante. "
"Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo lābhassa yadidaü pariyesanā.
"
[BJT Page
090] [\x 90/]
18. Taõhaü paņicca
pariyesanā'ti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda imināpetaü pariyāyena
veditabbaü. Yathā taõhaü paņicca pariyesanā: taõhā ca hi ānanda nābhavissa
sabbena sabbaü sabbathā sabbaü kassaci kimhici, seyyathãdaü kāmataõhā
bhavataõhā vibhavataõhā, sabbaso taõhā nirodhā api nu kho pariyesanā
pa¤¤āyethā?Ti.
"No
hetaü bhante. "
"Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo pariyesanāya yadidaü taõhā.
Iti kho
ānanda ime dve dhammā dvayena vedanāya ekasamosaraõā bhavanti. "
19. [PTS Page
062] [\q 62/] "phassapaccayā vedanā'ti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda
iminā petaü pariyāyena veditabbaü yathā phassapaccayā vedanā: phasso ca hi
ānanda nābhavissa sabbena sabbaü sabbathā sabbaü kassaci kimhici, seyyathãdaü -
cakkhusamphasso sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso
manosamphasso, sabbaso phasse asati phassanirodhā api nu kho vedanā
pa¤¤āyethā?"Ti.
"No
hetaü bhante. "
"Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo vedanāya yadidaü phasso.
"
20. "Nāmaråpapaccayā
phasso'ti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda imināpetaü pariyāyena veditabbaü
yathā nāmaråpapaccayā phasso: yehi ānanda ākārehi yehi liīgehi yehi nimittehi
yehi uddesehi nāmakāyassa pa¤¤atti hoti, tesu ākāresu tesu liīgesu tesu
nimittesu tesu uddesesu asati api nu kho råpakāye adhivacanasamphasso
pa¤¤āyethāti
"No
hetaü bhante. "
"Yehi
ānanda ākārehi yehi liīgehi yehi nimittehi yehi uddesehi råpakāyassa pa¤¤atti
hoti, tesu ākāresu tesu liīgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati api nu kho nāmakāye
paņighasamphasso pa¤¤āyethā?"Ti.
"No
hetaü bhante. "
[BJT Page
092] [\x 92/]
"Yehi
ānanda ākārehi yehi liīgehi yehi nimittehi yehi uddesehi nāmakāyassa ca
råpakāyassa ca pa¤¤atti hoti, tesu ākāresu tesu liīgesu tesu nimittesu tesu
uddesesu asati api nu kho adhivacanasamphasso vā paņighasamphasso vā
pa¤¤āyethā?"Ti.
"No
hetaü bhante. "
"Yehi
ānanda ākārehi yehi liīgehi yehi nimittehi yehi uddesehi nāmaråpassa pa¤¤atti hoti,
tesu ākāresu tesu liīgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati api nu kho phasso
pa¤¤āyethā?"Ti.
"No
hetaü bhante. "
"Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo phassassa yadidaü nāmaråpaü.
21.
"Vi¤¤āõapaccayā nāmaråpanti iti kho panetaü [PTS Page 063] [\q 63/]
vuttaü. Tadānanda iminā petaü pariyāyena veditabbaü. Yathā vi¤¤āõapaccayā
nāmaråpaü. Vi¤¤āõaü ca hi ānanda mātukucchismiü na okkamissatha, api nu kho
nāmaråpaü mātukucchismiü samuccissathāti"?
"No
hetaü bhante. "
"Vi¤¤āõaü
ca hi ānanda mātukucchiü okkamitvā vokkamissatha, api nu kho nāmaråpaü
itthattāya abhinibbattissathāti"?
"No
hetaü bhante".
"Vi¤¤āõaü
ca hi ānanda daharasseva sato vocchijjissatha kumārakassa vā kumārikāya vā, api
nu kho nāmaråpaü vuddhiü viråëhiü vepullaü āpajjissathāti'?
"No
hetaü bhante. "
'Tasmātihānanda
eseva hetu etaü nidānaü. Esa samudayo esa paccayo nāmaråpassa yadidaü vi¤¤āõaü.
"
22.
"Nāmaråpapaccayā vi¤¤āõanti iti kho panetaü vuttaü. Tadānanda imināpetaü
pariyāyena veditabbaü. Yathā nāmaråpapaccayā vi¤¤āõaü: vi¤¤āõaü ca hi ānanda
nāmaråpe patiņņhaü na labhissatha, api nu kho āyatiü jātijarāmaraõaü
dukkhasamudayasambhavo pa¤¤āyethāti"?
"No
hetaü bhante. "
"Tasmātihānanda,
eseva hetu etaü nidānaü esa samudayo esa paccayo vi¤¤āõassa yadidaü nāmaråpaü.
"
[BJT Page
094] [\x 94/]
"Ettāvatā
kho ānanda jāyetha vā jãyetha vā mãyetha vā cavetha vā upapajjetha vā, ettāvatā
adhivacanapatho, ettāvatā niruttipatho, ettāvatā vi¤¤attipatho, ettāvatā pa¤¤āvacaraü
ettāvatā vaņņaü vattati, (ettāvatā) [PTS Page 064] [\q 64/] itthattaü
pa¤¤apanāya, yadidaü nāmaråpaü saha vi¤¤āõena a¤¤ama¤¤apaccayatāya pavattati.
"
23.
"Kittāvatā ca ānanda attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti: råpiü vā hi ānanda
parittaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti 'råpã me paritto attāti'ti, råpiü vā hi
ānanda anantaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti 'råpã me ananto attā'ti, 'aråpiü vā
hi ānanda parittaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti 'aråpã me paritto attā'ti,
aråpiü vā hi ānanda anantaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti 'aråpã me ananto
attā'ti.
24.
"Tatrānanda yo so råpiü parittaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti1, etarahi vā
so råpiü parittaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti. Tattha bhāviü vā so råpiü
parittaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti. Atathaü vā pana santaü tathattāya
upakappessāmã ti iti vā panassa hoti. Evaü santaü kho ānanda råpiü
parittattānudiņņhi anusetãti iccālaü vacanāya.
25.
"Tatrānanda yo so råpiü anantaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti, etarahi vā
so råpiü anantaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti, tattha bhāviü vā so råpiü
anantaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti. Atathaü vā pana santaü tathattāya
upakappessāmãti iti vā panassa hoti. Evaü santaü kho ānanda råpiü
anattattānudiņņhi anusetãti iccālaü vacanāya.
- - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - -
1.
Pa¤¤āpetto pa¤¤āpeti, katthaci.
[BJT Page
096] [\x 96/]
26.
"Tatrānanda yo so aråpiü parittaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti, etarahi vā
so aråpiü parittaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti, tattha bhāviü vā so aråpiü
parittaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti. Atathaü vā pana santaü tathattāya
upakappessāmãti iti vā panassa hoti. Evaü santaü kho ānanda aråpiü
parittattānudiņņhi anusetãti iccālaü vacanāya.
27.
"Tatrānanda yo so aråpiü anantaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti, etarahi vā
so aråpiü anantaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti. Tattha bhāviü vā so aråpiü
anantaü attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti. Atathaü vā pana santaü tathattāya
upakappessāmãti iti vā [PTS Page 065] [\q 65/] panassa hoti. Evaü santaü kho
ānanda aråpiü anattattānudiņņhi anusetãti iccālaü vacanāya. Ettāvatā kho ānanda
attānaü pa¤¤apento pa¤¤apeti.
28.
"Kittāvatā cānanda attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti:
Råpiü vā hi
ānanda parittaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti 'råpã me paritto attā'ti.
Råpiü vā hi ānanda anantaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti. 'Råpã me ananto
attā'ti. Aråpiü vā hi ānanda parittaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti 'aråpã
me paritto attā'ti. Aråpiü vā hi ānanda anantaü attānaü na pa¤¤apento na
pa¤¤apeti 'aråpã me ananto attā'ti.
29.
"Tatrānanda yo so råpiü parittaü attānaü na pa¤¤apento, na pa¤¤apeti,
etarahi vā so råpiü parittaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti. Tattha bhāviü
vā so råpiü parittaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti. Atathaü vā pana santaü
tathattāya upakappessāmã ti iti vā panassa na hoti, evaü santaü kho ānanda
råpiü parittattānudiņņhi nānusetãti iccālaü vacanāya.
[BJT Page
098] [\x 98/]
30.
"Tatrānanda, yo so råpiü anantaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti,
etarahi vā so råpiü anantaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti. Tattha bhāviü
vā so råpiü anantaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti. 'Atathaü vā pana santaü
tathattāya upakappessāmã'ti iti vā panassa na hoti. Evaü santaü kho ānanda
råpiü anattattānudiņņhi nānusetãti iccālaü vacanāya.
31.
"Tatrānanda, yo so aråpiü parittaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti,
etarahi vā so aråpiü parittaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti. Tattha bhāviü
vā so aråpiü parittaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti. 'Atathaü vā pana
santaü tathattāya upakappessāmã'ti iti vā panassa na hoti. Evaü santaü kho ānanda
aråpiü parittattānudiņņhi nānusetãti iccālaü vacanāya.
32.
"Tatrānanda, yo so aråpiü anantaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti,
etarahi mā so aråpiü anantaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti. Tattha bhāviü vā
so aråpiü anantaü attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti. 'Atathaü vā pana santaü
tathattāya upakappessāmã'ti iti vā panassa [PTS Page 066] [\q 66/] na hoti.
Evaü santaü kho ānanda, aråpiü anattattānudiņņhi nānusetãti iccālaü vacanāya.
Ettāvatā kho ānanda attānaü na pa¤¤apento na pa¤¤apeti.
33.
"Kittāvatā ca ānanda attānaü samanupassamāno samanupassati.
Vedanaü vāhi
ānanda, attānaü samanupassamāno samanupassati: 'vedanā me attā'ti. 'Na heva kho
me vedanā attā, appaņisaüvedano me attā'ti iti vā hi ānanda, attānaü
samanupassamāno samanupassati. 'Na heva kho me vedanā attā, no'pi
appaņisaüvedano me attā, attā me vedayati vedanādhammo hi me attā'ti iti vā hi
ānanda, attānaü samanupassamāno samanupassati.
[BJT Page
100] [\x 100/]
34.
Tatrānanda, yo so evamāha: 'vedanā, me attā'ti, so evamassa vacanãyo: 'tisso
kho imā āvuso vedanā: sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā. Imāsaü
kho tvaü tissannaü vedanānaü katamaü attato samanupassasã ti'. Yasmiü ānanda,
samaye sukhaü vedanaü vedeti, neva tasmiü samaye dukkhaü vedanaü vedeti, na
adukkhamasukhaü vedanaü vedeti, sukhaü yeva tasmiü samaye vedanaü vedeti.
Yasmiü ānanda, samaye dukkhaü vedanaü vedeti, neva tasmiü samaye sukhaü vedanaü
vedeti, na adukkhamasukhaü vedanaü vedeti, dukkhaü yeva tasmiü samaye vedanaü
vedeti. Yasmiü ānanda, samaye adukkhamasukhaü vedanaü vedeti, neva tasmiü
samaye sukhaü vedanaü vedeti, na dukkhaü vedanaü vedeti, adukkhamasukhaü yeva
tasmiü samaye vedanaü vedeti.
35.
"Sukhā pi kho ānanda, vedanā aniccā saīkhatā paņiccasamuppannā khayadhammā
vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Dukkhāpi kho ānanda vedanā aniccā
saīkhatā paņiccasamuppannā khayadhammā [PTS Page 067] [\q 67/] vayadhammā
virāgadhammā nirodhadhammā. Adukkhamasukhā pi kho ānanda vedanā aniccā saīkhatā
paņiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā. Tassa sukhaü vedanaü
vedayamānassa1 'eso me attā'ti hoti. Tassā yeva sukhāya vedanāya nirodhā
'vyaggo me attā'ti hoti. Dukkhaü vedanaü vedayamānassa 'eso me attā'ti hoti.
Tassā yeva dukkhāya vedanāya nirodhā 'vyaggo me attā'ti hoti. Adukkhamasukhaü
vedanaü vedayamānassa 'eso me attā'ti hoti. Tassā yeva adukkhamasukhāya
vedanāya nirodhā 'vyaggo me attā'ti hoti. Iti so diņņheva dhamme aniccaü sukhaü
dukkhaü vokiõõaü2 uppādavayadhammaü attānaü samanupassamāno samanupassati. Yo
so evamāha 'vedanā me attā'ti. Tasmātihānanda, etenapetaü nakkhamati 'vedanā me
attā'ti samanupassituü.
36.
"Tatrānanda, yo so evamāha 'naheva kho me vedanā attā, appaņisaüvedano me
attā'ti, so evamassa vacanãyo 'yattha panāvuso sabbaso vedayitaü natthi, api nu
kho tattha ayamahamasmã'ti 3 siyā?"Ti.
"No
hetaü bhante. "
"Tasmātihānanda,
etenapetaü nakkhamati 'naheva kho me vedanā attā, appaņisaüvedano me attā'ti
samanupassituü.
1.
Vediyamānassa - katthaci. 2. Aniccasukhadukkhavokiõõaü - katthaci 3.
Ahamasmãti, sãmu.
[BJT Page
102] [\x 102/]
37.
Tatrānanda, yo so evamāha 'naheva kho me vedanā attā, no'pi appaņisaüvedano me
attā, attā me vedeti, vedanādhammo hi me attā'ti, so evamassa vacanãyo: 'vedanā
ca hi āvuso sabbena sabbaü sabbathā sabbaü aparisesā nirujjheyyuü, sabbaso
vedanāya asati vedanānirodhā api nu kho tattha ayamahamasmiti siyā?"Ti.
"No
hetaü bhante. "
"Tasmātihānanda,
etenapetaü nakkhamati ' naheva [PTS Page 068] [\q 68/] kho me vedanā attā, no
pi appaņisaüvedano me attā, attā me vedayati, vedanādhammo hi me attā'ti
samanupassituü. "
38.
"Yato kho panānanda, bhikkhu neva vedanaü attānaü samanupassati, no pi
appaņisaüvedanaü attānaü samanupassati, no pi 'attā me vedayati vedanādhammo hi
me attā'ti samanupassati, so evaü asamanupassanto na ca ki¤ci loke upādiyati,
anupādiyaü na paritassati, aparitassaü paccattaü yeva parinibbāyissati. Khãõā
jāti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõãyaü, nāparaü itthattāyā'ti pajānāti.
39.
"Evaü vimuttacittaü kho ānanda, bhikkhuü yo evaü vadeyya" hoti
tathāgato parammaraõā iti'ssa diņņhi"ti tadakallaü. "Na hoti
tathāgato parammaraõā iti'ssa diņņhiti tadakallaü. "Hoti ca na ca hoti
tathāgato parammaraõā iti'ssa diņņhi"ti tadakallaü. "Neva hoti, na na
hoti tathāgato parammaraõā iti'ssa diņņhi"ti tadakallaü. Taü kissa hetu:
yāvatā ānanda adhivacanaü, yāvataü adhivacanapatho, yāvatā nirutti, yāvatā
niruttipatho, yāvatā pa¤¤atti, yāvatā pa¤¤attipatho, yāvatā pa¤¤ā, yāvatā
pa¤¤āvacaraü yāvatā vaņņaü vaņņati, 1 tadabhi¤¤ā vimutto bhikkhu
"tadabhi¤¤ā vimutto bhikkhu 2 na jānāti na passati iti'ssa diņņhi"ti
tadakallaü.
40.
"Satta kho imā ānanda, vi¤¤āõaņņhitiyo, dve āyatanāni, katamā satta:
Santānanda
sattā nānāttakāyā [PTS Page 069] [\q 69/] nānattasa¤¤ino seyyathāpi manussā
ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Ayaü paņhamā vi¤¤āõaņņhiti.
1. Yācanā
vaņņaü yācanā vaņņati - machasaü. 2. Vimuttaü bhikkhuü - machasaü.
[BJT Page
104] [\x 104/]
"Santānanda,
sattā nānattakāyā ekattasa¤¤ino seyyathāpi devā brahmakāyikā
paņhamābhinibbattā. Ayaü dutiyā vi¤¤āõaņņhiti.
Santānanda,
sattā ekattakāyā nānattasa¤¤ino seyyathāpi devā subhakiõhā. Ayaü catutthā1
vi¤¤āõaņņhiti.
"Santānanda,
sattā sabbaso råpasa¤¤ānaü samatikkamā paņighasa¤¤ānaü atthaīgamā
nānattasa¤¤ānaü amanasikārā 'ananto ākāso'ti ākāsāna¤cāyatanåpagā. Ayaü
pa¤camā2 vi¤¤āõaņņhiti.
"Sattānanda,
sattā sabbaso ākāsāna¤cāyatanaü samatikkamma 'anantaü vi¤¤āõa'nti
vi¤¤āõa¤cāyatanåpagā. Ayaü chaņņhā3 vi¤¤āõaņņhiti.
"Sattānanda,
sattā sabbaso vi¤¤āõa¤cāyatanaü samatikkamma 'natthi ki¤cã'ti
āki¤ca¤¤āyatanåpagā. Ayaü sattamā4 vi¤¤āõaņņhiti.
Asa¤¤asattāyatanaü,
nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanameva dutiyaü.
41.
Tatrānanda, yāyaü paņhamā vi¤¤āõaņņhiti nānattakāyā nānattasa¤¤ino seyyathāpi
manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā, yo nu kho ānanda, ta¤ca pajānāti,
tassā ca samudayaü pajānāti, tassā ca atthaīgamaü pajānāti, tassā ca assādaü
pajānāti, tassā ca ādãnavaü pajānāti, tassā ca nissaraõaü pajānāti, kallaü nu
tena tadabhinanditunti?"
[PTS Page
070] [\q 70/] "no hetaü bhante. "
"Tatrānanda,
yāyaü dutiyā vi¤¤āõaņņhiti nānattakāyā ekattasa¤¤ino seyyathāpi devā
brahmakāyikā paņhamābhinibbattā, yo nu kho ānanda, ta¤ca pajānāti, tassā ca
samudayaü pajānāti, tassā ca atthaīgamaü pajānāti, tassā ca assādaü pajānāti, tassā
ca ādãnavaü pajānāti, tassā ca nissaraõaü pajānāti, kallaü nu tena
tadabhinanditunti?"
"Tatrānanda,
yāyaü tatiyā vi¤¤āõaņņhiti ekattakāyā nānattasa¤¤ino seyyathāpi devā ābhassarā,
yo nu kho ānanda, ta¤ca pajānāti, tassā ca samudayaü pajānāti, tassā ca
atthaīgamaü pajānāti, tassā ca assādaü pajānāti, tassā ca ādãnavaü pajānāti,
tassā ca nissaraõaü pajānāti, kallaü nu tena tadabhinanditunti?"
"Tatrānanda,
yāyaü catutthā vi¤¤āõaņņhiti ekattakāyā ekattasa¤¤ino seyyathāpi devā
subhakiõõā, yo nu kho ānanda, ta¤ca pajānāti, tassā ca samudayaü pajānāti,
tassā ca atthaīgamaü pajānāti, tassā ca assādaü pajānāti, tassā ca ādãnavaü
pajānāti, tassā ca nissaraõaü pajānāti, kallaü nu tena tadabhinanditunti?"
"Tatrānanda, yāyaü pa¤camā vi¤¤āõaņņhiti sabbaso råpasa¤¤ānaü samatikkamā
paņighasa¤¤ānaü atthaīgamā nānattasa¤¤ānaü amanasikārā 'ananto ākāso'ti
ākāsāna¤cāyatanåpagā. Yo nu kho ānanda, ta¤ca pajānāti, tassā ca samudayaü
pajānāti, tassā ca atthaīgamaü pajānāti, tassā ca assādaü pajānāti, tassā ca
ādãnavaü pajānāti, tassā ca nissaraõaü pajānāti, kallaü nu tena
tadabhinanditunti?"
"Tatrānanda,
yāyaü chaņņhā vi¤¤āõaņņhiti sabbaso ākāsāna¤cāyatanaü samatikkamma anantaü
vi¤¤āõa'nti vi¤¤āõa¤cāyatanåpagā, yo nu kho ānanda, ta¤ca pajānāti, tassā ca
samudayaü pajānāti, tassā ca atthaīgamaü pajānāti, tassā ca assādaü pajānāti,
tassā ca ādãnavaü pajānāti, tassā ca nissaraõaü pajānāti, kallaü nu tena
tadabhinanditunti?"
"Tatrānanda,
yāyaü sattamā vi¤¤āõaņņhiti sabbaso vi¤¤āõa¤cāyatanaü samatikkamma 'natthi
ki¤ci'ti āki¤ca¤¤āyatanåpagā, yo nu kho ānanda, ta¤ca pajānāti, tassā ca
samudayaü pajānāti, tassā ca atthaīgamaü pajānāti, tassā ca assādaü pajānāti,
tassā ca ādãnavaü pajānāti, tassā ca nissaraõaü pajānāti, kallaü nu tena
tadabhinanditunti?"
"No
hetaü bhante. "
1. Catutthi
- sãmu, machasaü, syā, [PTS. 2.] Pa¤camã - sãmu, machasaü, syā. [PTS.]
3. Chaņņhã,
sãmu - machasaü, syā, [PTS. 4.] Sattamã - sãmu, machasaü, syā, [PTS.]
[BJT Page
106] [\x 106/]
"Tatrānanda,
yadidaü asa¤¤asattāyatanaü, yo nu kho ānanda, ta¤ca pajānāti, tassa ca
samudayaü pajānāti, tassa ca atthaīgamaü pajānāti, tassa ca assādaü pajānāti,
tassa ca ādãnavaü pajānāti, tassa ca nissaraõaü pajānāti, kallaü nu tena
tadabhinanditunti?"
"No
hetaü bhante. "
"Tatrānanda,
yadidaü nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanaü, yo nu kho ānanda, ta¤ca pajānāti, tassa ca
samudayaü pajānāti, tassa ca atthaīgamaü pajānāti, tassa ca assādaü pajānāti,
tassa ca ādãnavaü pajānāti. Tassa ca nissaraõaü pajānāti, kallaü nu tena
tadabhinanditunti?"
"No
hetaü bhante. "
"Yato
kho ānanda, bhikkhu imāsa¤ca sattannaü vi¤¤āõaņņhitinaü, imesa¤ca dvinnaü
āyatanānaü samudaya¤ca atthaīgama¤ca assāda¤ca ādãnava¤ca nissaraõa¤ca
yathābhåtaü viditvā anupādā vimutto hoti. Ayaü vuccatānanda, bhikkhu
pa¤¤āvimutto.
42.
"Aņņha kho ime ānanda vimokkhā. Katame aņņha:
Råpã råpāni
passati. Ayaü paņhamo vimokkho.
Ajjhattaü
aråpasa¤¤ãbahiddhā råpāni passati. Ayaü dutiyo vimokkho.
[PTS Page
071] [\q 71/] subhanteva adhimutto hoti. Ayaü tatiyo vimokkho.
Sabbaso råpasa¤¤ānaü
samatikkamā paņighasa¤¤ānaü atthaīgamā nānattasa¤¤ānaü amanasikārā 'ananto
ākāso'ti ākāsāna¤cāyatanaü upasampajja viharati. Ayaü catuttho vimokkho.
Sabbaso
ākāsāna¤cāyatanaü samatikkamma 'anantaü vi¤¤āõa'nti vi¤¤āõa¤cāyatanaü
upasampajja viharati. Ayaü pa¤camo vimokkho.
Sabbaso
vi¤¤āõa¤cāyatanaü samatikkamma 'natthi ki¤cã'ti āki¤ca¤¤āyatanaü upasampajja
viharati. Ayaü chaņņho vimokkho,
Sabbaso
āki¤ca¤¤āyatanaü samatikkamma nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanaü upasampajja viharati.
Ayaü sattamo vimokkho.
Sabbaso
nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanaü samatikkamma sa¤¤āvedayitanirodhaü upasampajja
viharati. Ayaü aņņhamo vimokkho.
Ime kho
ānanda, aņņha vimokkhā.
[BJT Page
108] [\x 108/]
"Yato
kho ānanda, bhikkhu ime aņņha vimokkhe anulomampi samāpajjati, paņilomampi
samāpajjati, anulomapaņilomampi samāpajjati, yatthicchakaü yadicchakaü
yāvadicchakaü samāpajjati pi vuņņhāti pi, āsavāna¤ca khayā anāsavaü
cetovimuttiü pa¤¤āvimuttiü diņņheva dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā
upasampajja viharati, ayaü vuccatānanda, bhikkhu ubhatobhāgavimutto. Imāya ca
ānanda ubhatobhāgavimuttiyā a¤¤ā ubhatobhāgavimutti uttarãtarā vā paõãtatarā vā
natthi"ti.
Idamavoca
bhagavā attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaü abhinandãti.
Mahānidānasuttaü niņņhitaü dutiyaü.
Home
Next Sutta