Parayanavagga: Parayananugiti

(Pàràyanatthutigàthà) ¹

Idam-avoca Bhagavà Magadhesu viharanto Pàsàõake cetiye. Paricàrikasoëasànaü ² bràhmaõànaü ajjhiññho puññho puññho pa¤haü ³ byàkàsi. Ekamekassa ce pi pa¤hassa attham-a¤¤àya, Dhammam-a¤¤àya, Dhammànudhammaü pañipajjeyya, gaccheyyeva jaràmaraõassa pàraü. Pàraü gamanãyà ⁴ ime Dhammà ti, tasmà imassa Dhammapariyàyassa Pàràyanan-teva ⁵ adhivacanaü.

149 (1124) 2

ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜ
Ajito Tissametteyyo, ~ Puõõako atha Mettagå,

ÜÛÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ
Dhotako Upasãvo ca, ~ Nando ca atha Hemako,

150 (1125) 2

ÜÜÛÜÐÜÛÛÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜ bhavipulà
Todeyya-Kappà dubhayo, ~ Jatukaõõã ca paõóito,

ÜÜÛÜÐÛÛÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜ savipulà
Bhadràvudho Udayo ca, ~ Posàlo càpi bràhmaõo,

ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜ
Mogharàjà ca medhàvã, ~ Piïgiyo ca mahà isi. ⁶

151 (1126) 3

ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ
Ete Buddhaü upàgacchuü, ⁷ ~ sampannacaraõaü isiü,

ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜ
pucchantà nipuõe pa¤he, ~ Buddhaseññhaü upàgamuü.

152 (1127) 4

ÜÜÜÜÐ(Û)ÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜ
Tesaü Buddho byàkàsi ⁸ ~ pa¤he ⁹ puññho yathàtathaü,

ÜÜÜÜÜÐÛÛÜÜÐÐÜÜÛÜÐÛÜÛÜ 9 syll
pa¤hànaü veyyàkaraõena ~ tosesi bràhmaõe muni. ¹⁰

153 (1128) 5

ÜÜÛÜÐÜÛÛÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜ bhavipulà
Te tosità Cakkhumatà, ~ Buddhenàdiccabandhunà,

ÜÛÜÛÐÛÛÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜ savipulà
brahmacarⁱyam-acariüsu ~ varapa¤¤assa santike.

154 (1129) 6

ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜ
Ekamekassa pa¤hassa ~ yathà Buddhena desitaü

ÛÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜ
tathà yo pañipajjeyya ~ gacche pàraü apàrato.

155 (1130) 7

ÛÜÜÜÐÜÜÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜ irregular
Apàrà pàraü ¹¹ gaccheyya ~ bhàvento maggam-uttamaü.

ÜÜÛÜÐÜÛÛÜÜÐÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜ mavipulà
Maggo sÖ pàraü gamanàya ¹² ~ tasmà Pàràyanaü iti.

(Pàràyanànugãtigàthà) ¹³

156 (1131) 8

ÜÜÛÜÐÛÛÜÜÜÐ mavipulà
ßPàràyanaü ¹⁴ anugàyissaü, icc-àyasmà Piïgiyo,

ÛÜÜÜÐÛ(ÛÜ)ÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜ
yathà addakkhi tathà akkhàsi: ¹⁵ ~ vimalo bhårimedhaso,

ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜ
nikkàmo nibbano nàgo, ¹⁶ ~ kissa hetu musà bhaõe?

157 (1132) 9

ÛÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜ
Pahãnamalamohassa, ~ mànamakkhappahàyino

ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÜÐÛÜÛÜ
handàhaü kittayissàmi ~ giraü vaõõåpasaühitaü: ¹⁷

158 (1133) 10

ÛÜÛÜ,ÐÜÜÛÐÜÛÜÜ
Tamonudo Buddho Samantacakkhu,

ÜÜÛÜ,ÐÜÛÛÐÜÛÜÜ
lokantagå sabbabhavàtivatto,

ÛÜÛÜ,ÐÜÛÜÐÜÛÜÜ
anàsavo sabbadukkhappahãno, ¹⁸

ÜÜÛÜ,ÐÜÜÛÐÜÛÜÜ
saccavhayo brahme upàsito ¹⁹ me.

159 (1134) 12

ÛÜÛÜ,ÐÜÛÛÐÜÛÜÜ
Dijo ²⁰ yathà kubbanakaü pahàya,

ÛÜÛÜ,ÐÜÛÛÐÜÛÜÜ
bahupphalaü kànanam-àvaseyya, ²¹

ÜÜÛÜ,ÐÜÛÜÐÜÛÜÜ
evaü pahaü ²² appadasse pahàya,

ÛÜÛÜ,ÐÜÛÛÐÜÛÜÜ
mahodadhiü haüsa-r-iv' ²³ ajjhapattaü. ²⁴

160 (1135) 12

ÜÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÜÜÛÐÛÜÛÜ
Ye me pubbe viyàkaüsu, ²⁵ ~ huraü Gotamasàsanà, ²⁶

ÜÜÛÛÛÐÛÜÛÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜ Anuññhubha
`iccàsi iti ²⁷ bhavissati', ~ sabbaü ²⁸ taü itihãtihaü,

ÜÜÜÜÐÛÜÛÜ Anuññhubha
sabbaü taü takkavaóóhanaü.

161 (1136) 13

ÜÜÛÛÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÜÐÛÜÛÜ
Eko tamanudàsãno, ²⁹ ~ jutimà ³⁰ so pabhaïkaro,

ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜ
Gotamo bhåripa¤¤àõo, ~ Gotamo bhårimedhaso.

162 (1137) 14

ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ
Yo me Dhammam-adesesi, ~ sandiññhikam-akàlikaü,

ÜÜÛÛÐÛÜÛÜÐÐÜÛÜÛÛÐÛÜÛÜ Anuññhubha
taõhakkhayam-anãtikaü, ~ yassa natthi upamà kvaci.û ³¹

163 (1138) 15

ÜÛÜÜÐÜÛÛÛÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜ ravipulà
ßKin-nu ³² tamhà vippavasasi ³³ ~ muhuttam-api Piïgiya,

ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜ
Gotamà bhåripa¤¤àõà, ~ Gotamà bhårimedhasà,

164 (1139) 16

ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ
yo te Dhammam-adesesi, ~ sandiññhikam-akàlikaü,

ÜÜÛÛÐÛÜÛÜÐÐÜÛÜÛÛÐÛÜÛÜ Anuññhubha
taõhakkhayam-anãtikaü, ~ yassa natthi upamà kvaci?û

165 (1140) 17

ÜÜÜÜÜÐÛÛÜÜÐÐÛÜÛÛÐÛÜÛÜ irregular
ßNàhaü tamhà vippavasàmi ~ muhuttam-api bràhmaõa,

ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÜÐÛÜÛÜ
Gotamà bhåripa¤¤àõà, ~ Gotamà bhårimedhasà,

166 (1141) 18

ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ
yo me Dhammam-adesesi, ~ sandiññhikam-akàlikaü,

ÜÜÛÛÐÛÜÛÜÐÐÜÛÜÛÛÐÛÜÛÜ Anuññhubha
taõhakkhayam-anãtikaü, ~ yassa natthi upamà kvaci.

167 (1142) 19

ÜÜÛÜ,ÐÛÛÜÐÜÛÜÜ
Passàmi naü manasà cakkhunà va,

ÜÜÛÜ,ÐÜÛÛÐÜÛÜÜ
rattin-divaü ³⁴ bràhmaõa appamatto.

ÛÜÛÜÐÜ,ÛÛÐÜÛÜÜ
Namassamàno vivasemi ³⁵ rattiü,

ÜÜÛÜÐÜÛ,ÛÐÜÛÜÜ
teneva ma¤¤àmi avippavàsaü.

168 (1143) 20

ÜÜÛÜÐÜ,ÛÛÐÜÛÜÜ
Saddhà ca pãtã ³⁶ ca mano satã ³⁷ ca

ÜÜÛÜ,ÐÜÛÛÐÜÛÜÜ
nàpenti ³⁸ me Gotamasàsanamhà,

ÜÜÛÜ,ÐÛÛÛÐÜÛÜÜ
yaü yaü disaü vajati ³⁹ bhåripa¤¤o

ÛÜÛÜÐÜÛ,ÛÐÜÛÜÜ
sa tena teneva natoham-asmi.

169 (1144) 22

ÜÜÛÜ,ÐÜÛÛÐÜÛÜÜ
Jiõõassa me dubbalathàmakassa,

ÜÜÛÜ,ÐÜÛÛÐÜÛÜÜ
teneva kàyo na paleti tattha,

ÜÜÛÜÐÜÛ,ÛÐÜÛÜÜ
saïkappayattàya ⁴⁰ vajàmi niccaü,

ÛÜÛÜ,ÐÜÛÛÐÜÛÜÜ
mano hi me bràhmaõa tena yutto.

170 (1145) 22

ÜÜÛÜÐÜÛÛÐÜÛÜÜ
Païke sayàno pariphandamàno,

ÐÜÜÜÜÐÛÜÛÜ
dãpà dãpaü upaplaviü, ⁴¹

ÛÜÛÜÐÜÜÜÜÐÐÜÛÜÛÐÛÜÛÜ mavipulà
athaddasàsiü Sambuddhaü, ~ oghatiõõam-anàsavaü.û

171 (1146) 23

ÛÜÛÜ,ÐÜÛÛÐÜÛÜÜ
ßYathà ahå ⁴² Vakkali muttasaddho -

ÜÜÛÜ,ÐÜÛÛÐÜÛÜÜ
Bhadràvudho âëavigotamo ca -

ÛÛÜÛÜ,ÐÛÛÜÐÜÛÜÜ
Õvam-eva tvam-pi ⁴³ pamu¤cassu saddhaü,

ÛÜÛÜÐÜ,(ÜÛÛ)ÜÛÜÐÜÛÜÜ
gamissasi tvaü ⁴⁴ Piïgiya Maccudheyyassa pàraü.û ⁴⁵

172 (1147) 24

ÜÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÛÛÐÛÜÛÜ
ßEsa bhiyyo ⁴⁶ pasãdàmi, ~ sutvàna munino vaco,

ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÛÛÜÛÐÛÜÛÜ
vivaññacchaddÖ ⁴⁷ Sambuddho, ~ akhilo pañibhànavà,

173 (1148) 25

ÛÛÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜ
adhideve abhi¤¤àya, ~ sabbaü vedi paroparaü, ⁴⁸

ÜÜÜÛÐÛÜÜÜÐÐÜÜÜÛÐÛÜÛÜ
pa¤hànantakaro Satthà ~ kaïkhãnaü pañijànataü.

174 (1149) 26

ÛÜÜÜÐÛÜÜÜÐÐÜÛÜÛÛÐÛÜÛÜ
Asaühãraü ⁴⁹ asaükuppaü, ~ yassa natthi upamà kvaci,

ÜÜÛÜÐÜÛ,ÛÐÜÛÜÜ
addhà gamissàmi na mettha kaïkhà,

ÜÜÜÜÐÜÛ, ÛÛÐÜÛÜÜ
evaü maü dhàrehi adhimuttacittanû-ti.

Piïgiyasuttantaü Soëasi ⁵⁰

Pàràyanavaggo niññhito ⁵¹

End Notes

1 This title is found only in the Burmese edition.

2 PTS, Thai: soëasannaü

3 PTS, Sn: pa¤he

4 PTS, Sn: Pàraïgamaniyà; ChS: Pàraïgamanãyà; Thai: Pàragamanãyà

5 BJT, Thai: Pàràyanaü tveva

6 BJT: mahà-isã, but cf. 1008d.

7 PTS, Sn: upàga¤chuü

8 ChS: pabyàkàsi, a scribal `correction'. We should probably understand a sarabhatti vowel in b^<i>yàkàsi which then has to be counted towards the metre.

9 Thai; pa¤haü

10 BJT: munã

11 This line is irregular as it stands, we could perhaps read apàrà pàra' to give the pathyà.

12 PTS, Sn: pàraïgamanàya; Thai: pàragamanàya

13 This title only found in the Burmese edition.

14 BJT, Thai, ChS, Sn: Pàràyanam

15 ChS: yathàddakkhi tathàkkhàsi, which corrects the metre; Thai places this half of the pàdayuga in brackets; if we exclude tathà we have a Siloka line.

16 Sn: nàtho

17 ChS: vaõõåpasa¤hitaü

18 Norman (GD II pg 387) is incorrect in stating that we need to read Ýduk<k>ha- here, as the break ÜÛÜ is perfectly acceptable.

19 Thai: brahmupàsito

20 BJT: Dvijo

21 Thai, Sn: kànanaü

22 Thai: evamàhaü (?)

23 ChS haüso-r-iva

24 All editions: ajjhapatto, but see Norman's note to this verse in GD II.

25 BJT: vyàkaüsu

26 Thai places this half of the pàdayuga in brackets.

27 BJT: `iccàsã'-ti, here but cf 1084.

28 PTS: sabban, here and in the next line.

29 ChS: àsino

30 PTS, Sn: jàtimà

31 This line is 9 syllables here, and in 1139, 1141, & 1149 where it recurs, unless we take the 4th syllable as resolved against the normal rule of resolution. Norman (GD II pg 388) suggests reading atth' m.c. which would correct the metre.

32 ChS: kiü

33 We could read this as having resolution at the 6th giving the rare 6th vipulà, or at the 7th, which would give the 4th.

34 BJT: rattiü divaü

35 Thai: vivasàmi

36 Thai, ChS: pãti

37 Thai, ChS: sati

38 Thai: nàmenti

39 Thai: vajjati. Norman (GD II pg 364) states that we need to read vajatã in the break here after the caesura at the 4th, but there are a number of times when the break ,ÛÛÛ occurs (see the Introduction for references), so that it seems it must be tolerated.

40 Thai, ChS: yantàya

41 PTS, Thai, ChS: upallaviü

42 BJT, PTS: ahu

43 If we count the initial syllable here as short, it could be taken as resolved. We would then need to count tv as not making position; in the next line however tv does appear to make position.

44 Thai places tvaü in brackets, which fails to correct the metre; it looks like Piïgiya has been inserted by the recitor to clarify the context, if that is so then we have an extended Tuññhubha line. I do not understand why Norman states (GD II pg 390) that tv in tvaü fails to make position here, as that would go against the normal opening.

45 PTS, Sn: maccudheyyapàraü

46 BJT: bhãyo

47 PTS, Thai: vivañacchado; BJT, Sn: vivattacchaddo

48 BJT, Sn: parovaraü

49 Thai: asanhiraü

50 Thai, ChS, Sn omit this line. ChS has: Pàràyanànugãtigàthà niññhità.

51 ChS: Pàràyanànugãtigàthà niññhità; PTS prints the last 2 lines in reverse order.