1. Evaü me sutaü: ekaü samayaü bhagavà sàvatthiyaü viharati jetavane anàthapiõóikassa àràme. Atha kho àyasmà mahàkoññhito sàyanhasamayaü patisallànà vuññhito yenàyasmà sàriputto tenupasaïkami. Upasaïkamitvà àyasmatà sàriputtena saddhiü sammodi. Sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü1 vãtisàretvà ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho àyasmà mahàkoññhito àyasmantaü sàriputtaü etadavoca:

2. " Duppa¤¤o duppa¤¤oti àvuso vuccati. Kittàvatà nu kho àvuso duppa¤¤oti vuccatã" ti?

Nappajànàti nappajànàtãti kho àvuso, tasmà duppa¤¤oti vuccati. Ki¤ca nappajànàti? Idaü dukkhanti nappajànàti, ayaü dukkhasamudayoti nappajànàti, ayaü dukkhanirodhoti nappajànàti, ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadàti nappajànàti. Nappajànàti, nappajànàtãti kho àvuso, tasmà duppa¤¤oti vuccati.

----------------------

1.Sàraõiyaü,machasaü.

[BJT Page 686] [\x 686/]

3. Sàdhàvusoti kho àyasmà mahàkoññhito àyasmato sàriputtassa bhàsitaü abhinanditvà anumoditvà àyasmantaü sàriputtaü uttariü pa¤haü àpucchi:

"Pa¤¤avà pa¤¤avàti àvuso vuccati. Kittàvatà nu kho àvuso pa¤¤avàti vuccatã"ti?

Pajànàti pajànàtãti kho àvuso, tasmà pa¤¤avàti vuccati. Ki¤ca pajànàti?. Idaü dukkhanti pajànàti, ayaü dukkhasamudayoti pajànàti, ayaü dukkhanirodhoti, pajànàti. Ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadàti pajànàti. Pajànàti pajànàtãti kho àvuso, tasmà pa¤¤avàti vuccati.

4. "Vi¤¤àõaü vi¤¤àõanti àvuso vuccati. Kittàvatà nu kho àvuso vi¤¤àõanti vuccatã"ti?

Vijànàti vijànàtãti kho àvuso, tasmà vi¤¤àõanti vuccati. Ki¤ca vijànàti: sukhantipi vijànàti, dukkhantipi vijànàti, adukkhamasukhantipi vijànàti. Vijànàti vijànàtãti kho àvuso, tasmà vi¤¤àõanti vuccatãti.

5. " Yà càvuso pa¤¤à, ya¤ca vi¤¤àõaü ime dhammà saüsaññhà udàhu visaüsaññhà, labbhà ca panime dhammànaü vinibbhujitvà vinibbhujitvà nànàkaraõaü pa¤¤àpetunti?

Yà càvuso pa¤¤à ya¤ca vi¤¤àõaü ime dhammà saüsaññhà no visaüsaññhà. Na ca labbhà imesaü dhammànaü vinibbhujitvà vinibbhujitvà nànàkaraõaü pa¤¤àpetuü. Ya¤càvuso pajànàti taü vijànàti. Yaü vijànàti taü pajànàti. [PTS Page 293] [\q 293/] tasmà ime dhammà saüsaññhà no visaüsaññhà. Na ca labbhà imesaü dhammànaü vinibbhujitvà vinibbhujitvà nànàkaraõaü pa¤¤àpetunti.

6. "Yà càvuso pa¤¤à, ya¤ca vi¤¤àõaü imesaü dhammànaü saüsaññhànaü no visaüsaññhànaü kiü nànàkaraõa"nti?

Yà càvuso pa¤¤à, ya¤ca vi¤¤àõaü imesaü dhammànaü saüsaññhànaü no visaüsaññhànaü pa¤¤à bhàvetabbà, vi¤¤àõaü pari¤¤eyyaü. Idaü nesaü nànàkaraõanti.

7. " Vedanà vedanàti àvuso vuccati. Kittàvatà nu kho àvuso vedanàti vuccatã"ti.

[BJT Page 688] [\x 688/]

Vedeti vedetãti kho àvuso, tasmà vedanàti vuccati ki¤ca vedeti?. Sukhampi vedeti, dukkhampi vedeti, adukkhamasukhampi vedeti. Vedeti vedetãti kho àvuso, tasmà vedanàti vuccatãti.

8. "Sa¤¤à sa¤¤àti àvuso vuccati kittàvatà nu kho àvuso sa¤¤àti vuccatã"ti?

Sa¤jànàti sa¤jànàtãti kho àvuso, tasmà sa¤¤àti vuccati. Ki¤ca sa¤jànàti? Nãlakampi sa¤jànàti, pãtakampi sa¤jànàti, lohitakampi sa¤jànàti, odàtampi sa¤jànàti, sa¤jànàti sa¤jànàtãti kho àvuso, tasmà sa¤¤àti vuccati.

9. " Yà càvuso vedanà yà ca sa¤¤à ya¤ca vi¤¤àõaü ime dhammà saüsaññhà udàhu visaüsaññhà, labbhà ca panimesaü dhammànaü vinibbhujitvà vinibbhujitvà nànàkaraõaü pa¤¤àpetu"nti?

Yà càvuso vedanà yà ca sa¤¤à ya¤ca vi¤¤àõaü ime dhammà saüsaññhà no visaüsaññhà. Na ca labbhà imesaü dhammànaü vinibbhujitvà vinibbhujitvà nànàkaraõaü pa¤¤àpetuü. Ya¤càvuso vedeti taü sa¤jànàti, yaü sa¤jànàti taü vijànàti, tasmà ime dhammà sasaüññhà no visaüsaññhà. Na ca labbhà imesaü dhammànaü vinibbhujitvà vinibbhujitvà nànàkaraõaü pa¤¤àpetunti.

10. "Nissaññhena hàvuso pa¤cahi indriyehi parisuddhena manovi¤¤àõena kiü neyya"nti?

Nissaññhena hàvuso pa¤cahi indriyehi parisuddhena manovi¤¤àõena ananto àkàsoti àkàsàna¤càyatanaü neyyaü, anantaü vi¤¤àõanti vi¤¤àõa¤càyatanaü neyyaü, natthi ki¤cãti àki¤ca¤¤àyatanaü neyyanti.

11. "Neyyaü panàvuso dhammaü kena pajànàtã"ti.

Neyyaü kho àvuso dhammaü pa¤¤àcakkhunà pajànàtãti.

12. "Pa¤¤à panàvuso kimatthiyà"ti?

Pa¤¤à kho àvuso abhi¤¤atthà pari¤¤atthà pahànatthàti.

[PTS Page 294] [\q 294/]

[BJT Page 690] [\x 690/]

13. Kati panàvuso paccayà sammàdiññhiyà uppàdàyàti?

Dve kho àvuso paccayà sammàdiññhiyà uppàdàya: parato ca ghoso, yoniso ca manasikàro. Ime kho àvuso dve paccayà sammàdiññhiyà uppàdàyàti.

14. Katãhi panàvuso aïgehi anuggahãtà sammàdiññhi cetovimuttiphalà ca hoti cetovimuttiphalànisaüsà ca. Pa¤¤àvimuttiphalà ca hoti pa¤¤àvimuttiphalànisaüsà càti?

Pa¤cahi kho àvuso aïgehi anuggahãtà sammàdiññhi cetovimuttiphalà ca hoti cetovimuttiphalànisaüsà ca. Pa¤¤àvimuttiphalà ca hoti pa¤¤àvimuttiphalànisaüsà ca: idhàvuso sammàdiññhi sãlànuggahãtà ca hoti, sutànuggahità ca hoti, sàkacchànuggahãtà ca hoti, samathànuggahãtà ca hoti, vipassanànuggahãtà ca hoti. Imehi kho àvuso pa¤cahi aïgehi anuggahãtà sammàdiññhi cetovimuttiphalà ca hoti cetovimuttiphalànisaüsà ca pa¤¤àvimuttiphalà ca hoti pa¤¤àvimuttiphalànisaüsà càti.

15. Kati panàvuso bhavàti?

Tayo me àvuso bhavà: kàma bhavo råpabhavo aråpabhavoti.

16. Kathaü panàvuso àyatiü punabbhavàbhinibbatti hotãti?

Avijjànãvaraõànaü kho àvuso sattànaü taõhàsa¤¤ojanànaü tatra tatràbhinandanà evaü àyatiü punabbhavàbhinibbatti hotãti.

17. Kathaü panàvuso àyatiü punabbhavàbhinibbatti na hotãti?

Avijjàviràgà kho àvuso vijjuppàdà taõhànirodhà evaü àyatiü punabbhavàbhinibbatti na hotãti.

18. Katamaü panàvuso pañhamaü jhànanti?

Idhàvuso bhikkhu vivicceva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamaü jhànaü upasampajja viharati. Idaü vuccatàvuso pañhamaü jhànanti.

19. Pañhamaü panàvuso jhànaü kataïgikanti1?

Pañhamaü kho àvuso jhànaü pa¤caïgikaü: idhàvuso pañhamaü jhànaü samàpannassa bhikkhuno vitakko ca vattati vicàro ca. Pãti ca sukha¤ca cittekaggatà ca. Pañhamaü kho àvuso jhànaü evaü pa¤caïgikanti.

------------------------

1. Kati aïganti, machasaü.

[BJT Page 692] [\x 692/]

20. Pañhamaü panàvuso jhànaü kataïgavippahãnaü kataïgasamannàgatanti?

Pañhamaü kho àvuso jhànaü pa¤caïgavippahãnaü pa¤caïgasamannàgataü: idhàvuso pañhamaü jhànaü samàpannassa bhikkhuno kàmacchando pahãno hoti, byàpàdo pahãno hoti, thãnamiddhaü pahãnaü hoti, uddhaccakukkuccaü [PTS Page 295] [\q 295/] pahãnaü hoti, vicikicchà pahãnà hoti. Vitakko ca vattati vicàro ca pãti ca sukha¤ca cittekaggatà ca. Pañhamaü kho àvuso jhànaü evaü pa¤caïgavippahãnaü pa¤caïgasamannàgatanti.

21. Pa¤cimànã àvuso indriyàni nànàvisayàni nànàgocaràni, na a¤¤ama¤¤assa gocaravisayaü paccanubhonti. Seyyathãdaü: cakkhundriyaü sotindriyaü ghànindriyaü jivhindriyaü kàyindriyaü. Imesaü kho àvuso pa¤cannaü indriyànaü nànàvisayànaü nànàgocarànaü na a¤¤ama¤¤assa gocaravisayaü paccanubhontànaü kiü pañisaraõaü, ko ca nesaü gocaravisayaü paccanubhotãti?

Pa¤cimànã àvuso indriyàni nànàvisayàni nànàgocaràni, na a¤¤ama¤¤assa gocaravisayaü paccanubhonti. Seyyathãdaü: cakkhundriyaü sotindriyaü ghànindriyaü jivhindriyaü kàyindriyaü. Imesaü kho àvuso pa¤cannaü indriyànaü nànàvisayànaü nànàgocarànaü na a¤¤ama¤¤assa gocaravisayaü paccanubhontànaü mano ca nesaü gocaravisayaü paccanubhotãti

22. Pa¤cimànã àvuso indriyàni seyyathãdaü: cakkhundriyaü sotindriyaü ghànindriyaü jivhindriyaü kàyindriyaü. Imàni kho àvuso pa¤cindriyàni kiü pañicca tiññhantãti?

Pa¤cimàni àvuso indriyàni seyyathãdaü: cakkhundriyaü sotindriyaü ghànindriyaü jivhindriyaü kàyindriyaü. Imàni kho àvuso pa¤cindriyàni àyuü pañicca tiññhantãti?

23. âyu panàvuso kiü pañicca tiññhatãti.

âyu usmaü pañicca tiññhatãti

24. Usmà panàvuso kiü pañicca tiññhatãti?

Usmà àyuü pañicca tiññhatãti.

25. Idàneva kho mayaü àvuso àyasmato sàriputtassa bhàsitaü evaü àjànàma: àyu usmaü pañicca tiññhatãti. Idàneva kho mayaü àvuso àyasmato sàriputtassa bhàsitaü evaü àjànàma: usmà àyuü pañicca tiññhatãti. Yathàkataü panàvuso imassa bhàsitassa attho daññhabboti?

[BJT Page 694] [\x 694/]

Tena hàvuso upamaü te karissàmi. Upamàyapidhekacce vi¤¤å purisà bhàsitassa atthaü àjànanti. Seyyathàpi àvuso telappadãpassa jhàyato acciü pañicca àbhà pa¤¤àyati, àbhaü pañicca acci pa¤¤àyati, evameva kho àvuso àyu usmaü pañicca tiññhati. Usmà ca àyuü pañicca tiññhatãti.

26. Teva nu kho àvuso àyusaïkhàrà teva vedanãyà dhammà, udàhu a¤¤e àyusaïkhàrà a¤¤e vedanãyà dhammàti?

Na [PTS Page 296] [\q 296/] kho àvuso teva àyusaïkhàrà teva vedanãyà dhammà. Teva kho àvuso àyusaïkhàrà abhaviüsu teva vedanãyà dhammà, nayidaü sa¤¤àvedayitanirodhaü samàpannassa bhikkhuno vuññhànaü pa¤¤àyetha. Yasmà ca kho àvuso a¤¤e àyusaïkhàrà, a¤¤e vedanãyà dhammà, tasmà sa¤¤àvedayitanirodhaü samàpannassa bhikkhuno vuññhànaü pa¤¤àyatãti.

27. Yadà nu kho àvuso imaü kàyaü kati dhammà jahanti, athàyaü kàyo ujjhito avakkhitto seti yathà kaññhaü acetananti?.

Yadà kho àvuso imaü kàyaü tayo dhammà jahanti, àyu usmà ca vi¤¤àõaü, athàyaü kàyo ujjhito avakkhitto seti yathà kaññhaü acetananti?.

28. Yvàyaü àvuso mato kàlakato, yo càyaü bhikkhu sa¤¤àvedayitanirodhaü samàpanno, imesaü kiü nànàkaraõanti?

Yvàyaü àvuso mato kàlakato tassa kàyasaïkhàrà niruddhà pañippassaddhà. Vacãsaïkhàrà niruddhà pañippassaddhà. Cittasaïkhàrà niruddhà pañippassaddhà. âyu parikkhãõo. Usmà våpasantà. Indriyàni viparibhinnàni. Yo càyaü bhikkhu sa¤¤àvedayitanirodhaü samàpanno, tassapi kàyasaïkhàrà niruddhà pañippassaddhà. Vacãsaïkhàrà niruddhà pañippassaddhà, cittasaïkhàrà niruddhà pañippassaddhà. âyu aparikkhãõo. Usmà avåpasantà. Indriyàni vippasannàni. Yvàyaü àvuso mato kàlakato yo càyaü bhikkhu sa¤¤àvedayitanirodhaü samàpanno, idaü tesaü nànàkaraõanti.

29. Kati panàvuso paccayà adukkhamasukhàya cetovimuttiyà samàpattiyàti?

[BJT Page 696] [\x 696/]

Cattàro kho àvuso paccayà adukkhamasukhàya cetovimuttiyà samàpatatiyà: idhàvuso bhikkhu sukhassa ca pahànà dukkhassa ca pahànà pubbeva somanassadomanassànaü atthaïgamà adukkhaü asukhaü upekkhàsatipàrisuddhiü catutthaü jhànaü upasampajja viharati. Ime kho àvuso cattàro paccayà adukkhamasukhàya cetovimuttiyà samàpattiyàti.

30. Kati panàvuso paccayà animittàya cetovimuttiyà samàpattiyàti?

Dve kho àvuso paccayà animittàya cetovimuttiyà samàpattiyà: sabbanimittàna¤ca amanasikàro, animittàya ca dhàtuyà manasikàro. Ime kho àvuso dve paccayà animittàya cetovimuttiyà samàpattiyàti.

31. Kati panàvuso paccayà animittàya cetovimuttiyà ñhitiyàti?

Tayo kho àvuso paccayà animittàya cetovimuttiyà [PTS Page 297] [\q 297/] ñhitiyà: sabbanimittàna¤ca amanasikàro, animittàya ca dhàtuyà manasikàro pubbeva abhisaïkhàro ime kho àvuso tayo paccayà animittàya cetovimuttiyà ñhitiyàti.

32. Kati panàvuso paccayà animittàya cetovimuttiyà vuññhànàyàti?

Dve kho àvuso paccayà animittàya cetovimuttiyà vuññhànàya: sabbanimittàna¤ca manasikàro, animittàya ca dhàtuyà amanasikàro. Ime kho àvuso dve paccayà animittàya cetovimuttiyà vuññhànàyàti.

33. Yà càyaü àvuso appamàõà cetovimutti, yà ca àki¤ca¤¤à cetovimutti, yà ca su¤¤atà cetovimutti, yà ca animittà ceto vimutti, ime dhammà nànaññhà ceva nànàbya¤janà ca, udàhu ekaññhà bya¤janameva nànanti.?

[BJT Page 698] [\x 698/]

Yà càyaü àvuso appamàõà cetovimutti yà ca àki¤ca¤¤à cetovimutti yà ca su¤¤atà cetovimutti, yà ca animittà cetovimutti, atthi kho àvuso pariyàyo yaü pariyàyaü àgamma ime dhammà nànaññhà ceva nànàbya¤janà ca, atthi ca kho àvuso pariyàyo yaü pariyàyaü àgamma ime dhammà ekaññhà bya¤janameva nànaü.

34. Katamo càvuso pariyàyo yaü pariyàyaü àgamma ime dhammà nànaññhà ceva nànàbya¤janà ca?

Idhàvuso bhikkhu mettàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà viharati tathà dutiyaü tathà tatiyaü tathà catutthiü. Iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatàya sabbàvantaü lokaü mettàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjhena pharitvà viharati.

Karuõàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà viharati tathà dutiyaü tathà tatiyaü tathà catutthiü. Iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatàya sabbàvantaü lokaü karuõàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjhena pharitvà viharati.

Muditàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà viharati tathà dutiyaü tathà tatiyaü tathà catutthiü. Iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatàya sabbàvantaü lokaü muditàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjhena pharitvà viharati.

Upekkhàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà viharati tathà dutiyaü tathà tatiyaü tathà catutthiü. Iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatàya sabbàvantaü lokaü upekkhàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjhena pharitvà viharati. Ayaü vuccatàvuso appamàõà ceto vimutti.

Katamà càvuso àki¤ca¤¤à cetovimutti?

Idhàvuso bhikkhu sabbaso vi¤¤àõa¤càyatanaü samatikkamma natthi ki¤cãti àki¤ca¤¤àyatanaü upasampajja viharati. Ayaü vuccatàvuso àki¤ca¤¤à cetovimutti.

Katamà càvuso su¤¤atàcetovimutti?

Idhàvuso bhikkhu ara¤¤agato và rukkhamålagato và su¤¤àgàragato và iti pañisa¤cikkhati: su¤¤amidaü attena và attaniyena [PTS Page 298] [\q 298/] vàti . Ayaü vuccatàvuso su¤¤atà cetovimutti.

Katamà càvuso animittà cetovimutti?

Idhàvuso bhikkhu sabbanimittànaü amanasikàrà animittaü ceto samàdhiü upasampajja viharati. Ayaü vuccatàvuso animittà cetovimutti.

Ayaü kho àvuso pariyàyo yaü pariyàyaü àgamma ime dhammà nànàññhà ceva nànàbya¤janà ca.

[BJT Page 700] [\x 700/]

35. Katamo càvuso pariyàyo yaü pariyàyaü àgamma ime dhammà ekaññhà bya¤janameva nànaü?

Ràgo kho àvuso pamàõakaraõo, doso pamàõakaraõo, moho pamàõakaraõo. Te khãõàsavassa bhikkhuno pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà. Yàvatà kho àvuso appamàõà ceto vimuttiyo, akuppà tàsaü cetovimutti aggamakkhàyati. Sà kho panàkuppà cetovimutti su¤¤à ràgena su¤¤à dosena su¤¤à mohena.

Ràgo kho àvuso ki¤cano, doso ki¤cano, moho ki¤cano. Te khãõàsavassa bhikkhuno pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà. Yàvatà kho àvuso àki¤ca¤¤à cetovimuttiyo, akuppà tàsaü cetovimutti aggamakkhàyati. Sà kho panàkuppà cetovimutti su¤¤à ràgena, su¤¤à dosena, su¤¤à mohena.

Ràgo kho àvuso nimittakaraõo, doso nimittakaraõo, moho nimittakaraõo. Te khãõàsavassa bhikkhuno pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà. Yàvatà kho àvuso animittà cetovimuttiyo akuppà tàsaü cetovimutti aggamakkhàyati. Sà kho panàkuppà cetovimutti su¤¤à ràgena, su¤¤à dosena su¤¤à mohena.

Ayaü kho àvuso pariyàyo yaü pariyàyaü àgamma ime dhammà ekaññhà, bya¤janameva nànanti.

Idamavocàyasmà sàriputto. Attamano àyasmà mahà koññhito àyasmato sàriputtassa bhàsitaü abhinandãti.

Home
Next Sutta