[BJT Vol M - 3] [\z M /] [\w III /]
[PTS Vol M - 3] [\z M /] [\f III /]
[PTS Page 298] [\q 298/]
[BJT Page 616] [\x 616/]
Suttantapiñake
Majjhimanikàyo
Uparipaõõàsako
5.Saëàyatanavaggo
Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa.
3.5.10
152 Indriyabhàvanà
suttaü
Evaü me sutaü: ekaü samayaü bhagavà kajaïgalàyaü1 viharati måkheluvane2. Atha kho uttaro màõavo pàràsariyantevàsã3 yena bhagavà, tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavatà saddhiü sammodi. Sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho uttaraü màõavaü pàràsariyantevàsiü bhagavà etadavoca:
Deseti uttara, pàràsariyo4 bràhmaõo sàvakànaü indriyabhàvananti.
Deseti bho gotama, pàràsariyo4 bràhmaõo sàvakànaü indriyabhàvananti.
Yathà kathaü pana uttara, deseti pàràsariyo bràhmaõo sàvakànaü indriyabhàvananti.
Idha bho gotama, cakkhunà råpaü na passati, sotena saddaü na suõàti. Evaü bho gotama, deseti pàràsariyo4 bràhmaõo sàvakànaü indriyabhàvananti.
Evaü sante kho uttara, andho bhàvitindriyo bhavissati, badhiro bhàvitindriyo bhavissati. Yathà pàràsariyassa bràhmaõassa vacanaü. Andho hi uttara, cakkhunà råpaü na passati. Badhiro sotena saddaü na suõàtã'ti.
Evaü vutte uttaro màõavo pàràsariyantevàsã tuõhãbhuto maïkubhuto pattakkhandho adhomukho pajjhàyanto appañibhàno nisãdi.
Atha kho bhagavà uttaraü màõavaü pàràsariyantevàsiü tuõhãbhåtaü maïkubhåtaü pattakkhandhaü adhomukhaü pajjhàyantaü appañibhànaü viditvà àyasmantaü ànandaü àmantesi: 'a¤¤athà kho ànanda, deseti pàràsariyo bràhmaõo sàvakànaü indriyabhàvanaü, a¤¤athà ca panànanda ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà hotã'ti.
Etassa bhagavà kàlo, etassa sugata kàlo, yaü bhagavà [PTS Page 299] [\q 299/] ariyassa vinaye anuttaraü indriyabhàvanaü deseyya, bhagavato sutvà bhikkhå dhàressantã'ti.
Tena'hànanda, suõàhi sàdhukaü manasikarohi bhàsissàmã'ti.
Evaü bhanteti kho àyasmà ànando bhagavato paccassosi. Bhagavà etadavoca:
------------------------
1.Gajaïgalàyaü-majasaü
2.Sukheluvane-sãmu. Sukheëuvane-machasaü 3.Pàràsiviyantevàsã-majasaü.
4.Pàràsiviyo-majasaü.
[BJT Page 618] [\x 618/]
Katha¤cànanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà hoti: idhànanda, bhikkhuno cakkhunà råpaü disvà uppajjati manàpaü, uppajjati amanàpaü, uppajjati manàpàmanàpaü. So evaü pajànàti: 'uppannaü kho me idaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü. Ta¤ca kho saïkhataü oëàrikaü pañiccasamuppannaü, etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü upekkhà'ti. Tassa taü uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati, upekkhà saõñhàti. Seyyathàpi ànanda, cakkhumà puriso ummãletvà và nimãleyya nimãletvà và ummãleyya. Evameva kho ànanda, yassa kassaci evaü sãghaü evaü tuvañaü evaü appakasirena uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati, upekkhà saõñhàti. Ayaü vuccatànanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà cakkhuvi¤¤eyyesu råpesu.
Puna ca paraü ànanda, bhikkhuno sotena saddaü sutvà uppajjati manàpaü, uppajjati amanàpaü, uppajjati manàpàmanàpaü. So evaü pajànàti: uppannaü kho me idaü manàpaü, uppannaü amanàpaü, uppannaü manàpàmanàpaü. Ta¤ca kho saïkhataü oëàrikaü pañiccasamuppannaü. Etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü upekkhà'ti. Tassa taü uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati, upekkhà saõñhàti seyyathàpi ànanda, balavà puriso appakasireneva accharaü pahareyya. Evameva kho ànanda, yassa kassaci evaü sãghaü evaü tuvañaü evaü appakasirena uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati, upekkhà saõñhàti. Ayaü vuccatànanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà sotavi¤¤eyyesu saddesu.
Puna ca paraü ànanda, bhikkhuno ghànena gandhaü ghàyitvà uppajjati manàpaü, uppajjati amanàpaü, uppajjati manàpàmanàpaü. So evaü pajànàti: 'uppannaü kho me idaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü. Ta¤ca kho saïkhataü oëàrikaü pañiccasamuppannaü. Etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü upekkhà'ti. Tassa taü uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati, upekkhà saõñhàti. Seyyathàpi [PTS Page 300] [\q 300/] ànanda, ãsakapoõe1, paduminãpatte2 udakaphusitàni pavattanti, na saõñhahanti.3 Evameva kho ànanda, yassa kassaci evaü sãghaü evaü tuvañaü evaü appakasirena uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati, upekkhà saõñhàti. Ayaü vuccatànanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà ghànavi¤¤eyyesu gandhesu.
--------------------------
1.äsakaü poõe-sãmå,majasaü. 2.Padumapalàse-majasaü.
3.Saõñhanti-majasaü.
[BJT Page 620] [\x 620/]
Puna ca paraü ànanda, bhikkhuno jivhàya rasaü sàyitvà uppajjati manàpaü, uppajjati amanàpaü, uppajjati manàpàmanàpaü. So evaü pajànàti: 'uppannaü kho me idaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü. Ta¤ca kho saïkhataü oëàrikaü pañiccasamuppannaü. Etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü upekkhà'ti. Tassa taü uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati, upekkhà saõñhàti. Seyyathàpi ànanda, balavà puriso jivhagge kheëapiõóaü saüyuhitvà appakasirena vameyya. Evameva kho ànanda, yassa kassaci evaü sãghaü evaü tuvañaü evaü appakasirena uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati, upekkhà saõñhàti. Ayaü vuccatànanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà jivhàvi¤¤eyyesu rasesu.
Puna ca paraü ànanda, bhikkhuno kàyena phoññhabbaü phusitvà uppajjati manàpaü, uppajjati amanàpaü, uppajjati manàpàmanàpaü. So evaü pajànàti: 'uppannaü kho me idaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü. Ta¤ca kho saïkhataü oëàrikaü pañiccasamuppannaü. Etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü upekkhà'ti. Tassa taü uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati, upekkhà saõñhàti. Seyyathàpi ànanda, balavà puriso sammi¤jitaü và bàhaü pasàreyya, pasàritaü và bàhaü sammi¤jeyya1. Evameva kho ànanda, yassa kassaci evaü sãghaü evaü tuvañaü evaü appakasirena uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati, upekkhà saõñhàti. Ayaü vuccatànanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà kàyavi¤¤eyyesu phoññhabbesu.
Puna ca paraü ànanda, bhikkhuno manasà dhammaü vi¤¤àya uppajjati manàpaü, uppajjati amanàpaü, uppajjati manàpàmanàpaü. So evaü pajànàti: 'uppannaü kho me idaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü. Ta¤ca kho saïkhataü oëàrikaü pañiccasamåppannaü. Etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü upekkhà'ti. Tassa taü uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati, upekkhà saõñhàti. Seyyathàpi ànanda, balavà puriso divasasantatte2 ayokañàhe dve và tãõã và udakaphusitàni nipàteyya. Dandho ànanda, udakaphusitànaü nipàto, atha kho naü khippameva parikkhayaü pariyàdànaü gaccheyya. Evameva kho ànanda, yassa kassaci evaü sãghaü evaü tuvañaü evaü appakasirena uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati, upekkhà saõñhàti. Ayaü vuccatànanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà manovi¤¤eyyesu dhammesu. Evaü kho ànanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà hoti.
-------------------------
1.Sami¤jeyya-majasaü.
2.Divasaü santatte-majasaü.
[BJT Page 622] [\x 622/]
Katha¤cànanda, sekho hoti pàñipado. Idànanda, bhikkhuno cakkhunà råpaü disvà uppajjati manàpaü, uppajjati amanàpaü, uppajjati manàpàmanàpaü. So tena uppannena manàpena uppannena amanàpena uppannena manàpàmanàpena aññãyati haràyati jãgucchati. Sotena [PTS Page 301] [\q 301/] saddaü sutvà uppajjati manàpaü, uppajjati amanàpaü, uppajjati manàpàmanàpaü. So tena uppannena manàpena uppannena amanàpena uppannena manàpàmanàpena aññãyati haràyati jãgucchati. Ghànena gandhaü ghàyitvà uppajjati manàpaü, uppajjati amanàpaü, uppajjati manàpàmanàpaü. So tena uppannena manàpena uppannena amanàpena uppannena manàpàmanàpena aññãyati haràyati jãgucchati. Jivhàya rasaü sàyitvà uppajjati manàpaü, uppajjati amanàpaü, uppajjati manàpàmanàpaü. So tena uppannena manàpena uppannena amanàpena uppannena manàpàmanàpena aññãyati haràyati jãgucchati. Kàyena phoññhabbaü phusitvà uppajjati manàpaü, uppajjati amanàpaü, uppajjati manàpàmanàpaü. So tena uppannena manàpena uppannena amanàpena uppannena manàpàmanàpena aññãyati haràyati jãgucchati. Manasà dhammaü vi¤¤àya uppajjati manàpaü, uppajjati amanàpaü, uppajjati manàpàmanàpaü. So tena uppannena manàpena uppannena amanàpena uppannena manàpàmanàpena aññãyati haràyati jigucchati. Evaü kho ànanda, sekho hoti pàñipado.
Katha¤cànanda, ariyo hoti bhàvitindriyo. Idhànanda, bhikkhuno cakkhunà råpaü disvà uppajjati manàpaü. Uppajjati amanàpaü. Uppajjati manàpàmanàpaü. So sace àkaïkhati: 'pañikkåle1 appañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: appañikkule pañikkulasa¤¤ã vihareyya'nti. Pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: 'pañikkåle ca appañikkåle ca appañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: appañikkåle ca pañikkåle ca pañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: 'pañikkålaü ca appañikkålaü ca tadåbhayaü abhinivajjetvà upekkhako vihareyyaü sato sampajàno'ti. Upekkhako tattha viharati sato sampajàno.
Puna ca paraü ànanda, bhikkhuno sotena saddaü sutvà uppajjati manàpaü. Uppajjati amanàpaü. Uppajjati manàpàmanàpaü. So sace àkaïkhati: 'pañikkåle appañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: appañikkule pañikkulasa¤¤ã vihareyya'nti. Pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: 'pañikkåle ca appañikkåle ca appañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: appañikkåle ca pañikkåle ca pañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: 'pañikkålaü ca appañikkålaü ca tadåbhayaü abhinivajjetvà upekkhako vihareyyaü sato sampajàno'ti. Upekkhako tattha viharati sato sampajàno.
Puna ca paraü ànanda, bhikkhuno ghànena gandhaü ghàyitvà uppajjati manàpaü. Uppajjati amanàpaü. Uppajjati manàpàmanàpaü. So sace àkaïkhati: 'pañikkåle appañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: appañikkule pañikkulasa¤¤ã vihareyya'nti. Pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: 'pañikkåle ca appañikkåle ca appañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: appañikkåle ca pañikkåle ca pañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: 'pañikkålaü ca appañikkålaü ca tadåbhayaü abhinivajjetvà upekkhako vihareyyaü sato sampajàno'ti. Upekkhako tattha viharati sato sampajàno.
Puna ca paraü ànanda, bhikkhuno jivhàya rasaü sàyitvà uppajjati manàpaü. Uppajjati amanàpaü. Uppajjati manàpàmanàpaü. So sace àkaïkhati: 'pañikkåle appañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: appañikkule pañikkulasa¤¤ã vihareyya'nti. Pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace
âkaïkhati: 'pañikkåle ca appañikkåle ca appañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: appañikkåle ca pañikkåle ca pañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: 'pañikkålaü ca appañikkålaü ca tadåbhayaü abhinivajjetvà upekkhako vihareyyaü sato sampajàno'ti. Upekkhako tattha viharati sato sampajàno.
Puna ca paraü ànanda, bhikkhuno kàyena phoññhabbaü phusitvà uppajjati manàpaü. Uppajjati amanàpaü. Uppajjati manàpàmanàpaü. So sace àkaïkhati: 'pañikkåle appañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: appañikkule pañikkulasa¤¤ã vihareyya'nti. Pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: 'pañikkåle ca appañikkåle ca appañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: appañikkåle ca pañikkåle ca pañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: 'pañikkålaü ca appañikkålaü ca tadåbhayaü abhinivajjetvà upekkhako vihareyyaü sato sampajàno'ti. Upekkhako tattha viharati sato sampajàno.
Puna ca paraü ànanda, bhikkhuno manasà dhammaü vi¤¤àya uppajjati manàpaü. Uppajjati amanàpaü uppajjati manàpàmanàpaü. So sace àkaïkhati: pañikkåle appañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: 'appañikkule pañikkulasa¤¤ã vihareyya'nti. Pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: 'pañikkåle ca appañikkåle ca appañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: 'appañikkåle ca pañikkåle ca pañikkålasa¤¤ã vihareyya'nti. Pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: pañikkålaü ca appañikkålaü [PTS Page 302] [\q 302/] ca tadåbhayaü2 abhinivajjetvà upekkhako vihareyyaü sato sampajàno'ti. Upekkhako tattha viharati sato sampajàno. Evaü kho ànanda, ariyo hoti bhàvitindriyo.
-----------------------
1.Pañikåle-majasaü
2.Tadubhayampi-majasaü.
[BJT Page 624] [\x 624/]
Iti kho ànanda, desità mayà ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà. Desità sekho pañipado. Desito ariyo bhàvitindriyo. Yaü kho ànanda, satthàrà karaõãyaü sàvakànaü hitesinà anukampakena anukampaü upàdàya, kataü vo taü mayà. Etàni ànanda, rukkhamålàni, etàni su¤¤àgàràni, jhàyathànanda, mà pamàdattha. Mà pacchà vippañisàrino ahuvattha. Ayaü vo amhàkaü anusàsanãti.
Idamavoca bhagavà, attamano àyasmà ànando bhagavato bhàsitaü abhinandãti.
Indriyabhàvanà suttaü dasamaü.
Saëàyatana vaggo pa¤camo
Uparipaõõàsakaü samattaü.
Tassa vaggassa uddànaü.
Anàthapiõóiko channo puõõo nandaka ràhulà,
Cha chakkaü saëàyatanikaü nagaravindeyya suddhikà,
Indriyabhàvanà càpi vaggo ovàda pa¤camoti.1
Idaü vaggànamuddànaü.
Devadaho'nupado ca su¤¤ato ca vibhaïgako,
Saëàyatanoti vaggà uparipaõõàsake ñhità'ti.
Tãhi paõõàsakehi patimaõóito sakalo
Majjhamanikàyo samatto.
----------------------------
1.Anàtha piõóiko channo
Puõõo nanda ràhula chakka¤ca saëàyatanikaü nagaravindeyyaü suddhike indriyabhàvana¤càpi
Vaggo ovàdapa¤camoti-majasaü.