3. Subhūtivaggo

1. Subhūtitthera-apadānaṃ

1. “Himavantassāvidūre nisabho nāma pabbato;

assamo sukato mayhaṃ, paṇṇasālā sumāpitā.

2. “Kosiyo nāma nāmena, jaṭilo uggatāpano;

ekākiyo [ekākiko (ka.)] adutiyo, vasāmi nisabhe tadā.

3. “Phalaṃ mūlañca paṇṇañca, na bhuñjāmi ahaṃ tadā;

pavattaṃva supātāhaṃ [pavattapaṇḍupattāni (sī.)], upajīvāmi tāvade.

4. “Nāhaṃ kopemi ājīvaṃ, cajamānopi jīvitaṃ;

ārādhemi sakaṃ cittaṃ, vivajjemi anesanaṃ.

5. “Rāgūpasaṃhitaṃ cittaṃ, yadā uppajjate mama;

sayaṃva paccavekkhāmi, ekaggo taṃ damemahaṃ.

6. “‘Rajjase rajjanīye ca, dussanīye ca dussase;

muyhase mohanīye ca, nikkhamassu vanā tuvaṃ.

7. “‘Visuddhānaṃ ayaṃ vāso, nimmalānaṃ tapassinaṃ;

mā kho visuddhaṃ dūsesi, nikkhamassu vanā tuvaṃ.

8. “‘Agāriko bhavitvāna, yadā puttaṃ [sadāyuttaṃ (sī.), yadāyuttaṃ (syā.)], labhissasi;

ubhopi mā virādhesi, nikkhamassu vanā tuvaṃ.

9. “‘Chavālātaṃ yathā kaṭṭhaṃ, na kvaci kiccakārakaṃ;

neva gāme araññe vā, na hi taṃ kaṭṭhasammataṃ.

10. “‘Chavālātūpamo tvaṃsi, na gihī nāpi saññato;

ubhato muttako ajja, nikkhamassu vanā tuvaṃ.

11. “‘Siyā nu kho tava etaṃ, ko pajānāti te idaṃ;

saddhādhuraṃ vahisi [saddhādhuraṃ jahasi (sī.), sīghaṃ dhuraṃ vahisi (syā.)] me, kosajjabahulāya ca.

12. “‘Jigucchissanti taṃ viññū, asuciṃ nāgariko yathā;

ākaḍḍhitvāna isayo, codayissanti taṃ sadā.

13. “‘Taṃ viññū pavadissanti, samatikkantasāsanaṃ;

saṃvāsaṃ alabhanto hi, kathaṃ jīvihisi [jīvissasi (sī.)] tuvaṃ.

14. “‘Tidhāpabhinnaṃ mātaṅgaṃ, kuñjaraṃ saṭṭhihāyanaṃ;

balī nāgo upagantvā, yūthā nīharate gajaṃ.

15. “‘Yūthā vinissaṭo santo, sukhaṃ sātaṃ na vindati;

dukkhito vimano hoti, pajjhāyanto pavedhati.

16. “‘Tatheva jaṭilā tampi, nīharissanti dummatiṃ;

tehi tvaṃ nissaṭo santo, sukhaṃ sātaṃ na lacchasi.

17. “‘Divā vā yadi vā rattiṃ, sokasallasamappito;

ḍayhasi pariḷāhena, gajo yūthāva nissaṭo.

18. “‘Jātarūpaṃ yathā kūṭaṃ, neva jhāyati [yāyati (syā.)] katthaci;

tathā sīlavihīno tvaṃ, na jhāyissasi [yārissati (syā.)] katthaci.

19. “‘Agāraṃ vasamānopi, kathaṃ jīvihisi tuvaṃ;

mattikaṃ pettikañcāpi, natthi te nihitaṃ dhanaṃ.

20. “‘Sayaṃ kammaṃ karitvāna, gatte sedaṃ pamocayaṃ;

evaṃ jīvihisi gehe, sādhu te taṃ na ruccati.

21. “‘Evāhaṃ tattha vāremi, saṃkilesagataṃ manaṃ;

nānādhammakathaṃ katvā, pāpā cittaṃ nivārayiṃ’.

22. “Evaṃ me viharantassa, appamādavihārino;

tiṃsavassasahassāni, vipine me atikkamuṃ.

23. “Appamādarataṃ disvā, uttamatthaṃ gavesakaṃ;

padumuttarasambuddho, āgacchi mama santikaṃ.

24. “Timbarūsakavaṇṇābho appameyyo anūpamo;

rūpenāsadiso buddho, ākāse caṅkamī tadā.

25. “Suphullo sālarājāva, vijjūvabbhaghanantare;

ñāṇenāsadiso buddho, ākāse caṅkamī tadā.

26. “Sīharājā vasambhīto [chambhito (ka.)],

gajarājāva dappito [dammito (ka.)];

lāsito [abhīto (syā.)] byaggharājāva, ākāse caṅkamī tadā.

27. “Siṅgīnikkhasavaṇṇābho, khadiraṅgārasannibho;

maṇi yathā jotiraso, ākāse caṅkamī tadā.

28. “Visuddhakelāsanibho puṇṇamāyeva candimā;

majjhanhikeva [majjhantikeva (sabbattha)] sūriyo, ākāse caṅkamī tadā.

29. “Disvā nabhe caṅkamantaṃ, evaṃ cintesahaṃ tadā;

‘devo nu kho ayaṃ satto, udāhu manujo ayaṃ.

30. “‘Na me suto vā diṭṭho vā, mahiyā ediso naro;

api mantapadaṃ atthi, ayaṃ satthā bhavissati’.

31. “Evāhaṃ cintayitvāna, sakaṃ cittaṃ pasādayiṃ;

nānāpupphañca gandhañca, sannipātesahaṃ [sannipātetvāhaṃ (sī.)] tadā.

32. “Pupphāsanaṃ paññapetvā, sādhucittaṃ manoramaṃ;

narasārathinaṃ aggaṃ, idaṃ vacanamabraviṃ.

33. “‘Idaṃ me āsanaṃ vīra, paññattaṃ tavanucchavaṃ;

hāsayanto mamaṃ cittaṃ, nisīda kusumāsane’.

34. “Nisīdi tattha bhagavā, asambhītova [achambhitova (ka.)] kesarī;

sattarattindivaṃ buddho, pavare kusumāsane.

35. “Namassamāno aṭṭhāsiṃ, sattarattindivaṃ ahaṃ;

vuṭṭhahitvā samādhimhā, satthā loke anuttaro;
mama kammaṃ pakittento, idaṃ vacanamabravi.

36. “‘Bhāvehi buddhānussatiṃ, bhāvanānamanuttaraṃ;

imaṃ satiṃ bhāvayitvā, pūrayissasi mānasaṃ.

37. “‘Tiṃsakappasahassāni, devaloke ramissasi;

asītikkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissasi;
sahassakkhattuṃ cakkavattī, rājā raṭṭhe bhavissasi.

38. “‘Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ;

anubhossasi taṃ sabbaṃ, buddhānussatiyā phalaṃ.

39. “‘Bhavābhave saṃsaranto, mahābhogaṃ labhissasi;

bhoge te ūnatā natthi, buddhānussatiyā phalaṃ.

40. “‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;

gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

41. “‘Asītikoṭiṃ chaḍḍetvā, dāse kammakare bahū;

gotamassa bhagavato, sāsane pabbajissasi.

42. “‘Ārādhayitvā sambuddhaṃ, gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ;

subhūti nāma nāmena, hessati satthu sāvako.

43. “‘Bhikkhusaṅghe nisīditvā, dakkhiṇeyyaguṇamhi taṃ;

tathāraṇavihāre ca, dvīsu agge ṭhapessati’.

44. “Idaṃ vatvāna sambuddho, jalajuttamanāmako;

nabhaṃ abbhuggamī vīro, haṃsarājāva ambare.

45. “Sāsito lokanāthena, namassitvā tathāgataṃ;

sadā bhāvemi mudito, buddhānussatimuttamaṃ.

46. “Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsaṃ agacchahaṃ.

47. “Asītikkhattuṃ devindo, devarajjamakārayiṃ;

sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī ahosahaṃ.

48. “Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ;

anubhomi susampattiṃ, buddhānussatiyā phalaṃ.

49. “Bhavābhave saṃsaranto, mahābhogaṃ labhāmahaṃ;

bhoge me ūnatā natthi, buddhānussatiyā phalaṃ.

50. “Satasahassito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;

duggatiṃ nābhijānāmi, buddhānussatiyā phalaṃ.

51. “Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;

chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ”.

Itthaṃ sudaṃ āyasmā subhūti thero imā gāthāyo abhāsitthāti.

Subhūtittherassāpadānaṃ paṭhamaṃ.