| [01-02] |
- The Bodhisatta (Buddha-to-be) was invited by Brahma and Four
Celestial Kings to be born in the world from Tusita Heaven.
TØ cung tr©i ñâu-suĂt, B̉-tát ÇÜ®c Phåm thiên và TÙ Thiên vÜÖng th̀nh
m©i tái sinh xuÓng th‰.
- In the day Sirimahamaya, the Buddha's mother, conceived a
child, she had dreamt that there was a white elephant descended from the silver and golden
mountains and brought her a lotus.
Khi Hoàng hÆu Maha Ma-da, mË cûa ñÙc PhÆt, thø thai, bà n¢m m¶ng thĂy m¶t
voi tr¡ng tØ m¶t ng†n núi vàng båc mang m¶t Çóa hoa sen ljn dâng cho
bà.
|
| [03-04] |
- Birth: On the Full Moon Day of Vesak month, 625 B.C.E., the
Buddha was born in Lumbini Park. Immediately after being born, he walked for seven steps,
and there was a lotus holding him up at every step. He said he was the most exalted one in
the world.
ñän Sanh: Vào Çêm træng tṛn tháng tÜ, næm 625 trܧc Tây lÎch, ñÙc PhÆt
ra Ç©i tåi vÜ©n Lâm-t́-ni. Sau khi sinh ra, Ngài bܧc bäy bܧc, m‡i
bܧc có hiŒn ra m¶t hoa sen nâng Ǫ chân Ngài. Ngài tuyên bÓ là Ngài
là ngÜ©i Çáng tôn th© nhĂt.
- When a hermit named Kaladevila visited the child, the prince
mystically appeared on the head of the hermit. King Suddhodanama, his father, and all the
Sakyans bowed before the prince.
Khi Än sï Kaladevila ljn thæm hoàng nhi, vÎ hoàng tº trÈ lÆp tÙc hiŒn
ra trên ÇÀu vÎ Än sï. Vua TÎnh-phån, cha cûa Ngài, và ḍng h† Thích-ca,
Çănh lÍ v§i Ngài.
|
| [05-06] |
- During ploughing ceremony, Prince Siddhattha sat down in the
shade of a tree and was soon lost in meditation. Though the shadows of all the trees had
lengthened, the shadow of the tree under which the prince was seated had not moved. His
father was overjoyed and bowed before him again.
Trong bu°i lÍ Hå ÇiŠn, Hoàng tº Sï-Çåt-ta ng̉i dܧi m¶t cøm cây to
bóng mát và hành thiŠn. M¥c dù các bóng cây khác dÀn dÀn ngă dài ra
theo th©i gian trong ngày, bóng cây nÖi Ngài ng̉i thiŠn vÅn gi» yên nhÜ
cÛ. Vua cha rĂt vui mØng, và m¶t lÅn n»a cúi ÇÀu lÍ Ngài.
- Prince Siddhatha showed his skill in archery by lifting a bow
which no one within memory of man had ever been able to draw or lift it. It was known from
his marvellous strength that he would become Universal Monarch.
Thái tº Hoàng tº Sï-Çåt-ta có tài thiŒn xäo b¡n cung, và Çă nâng cánh
cung rĂt n¥ng mà tØ trܧc ljn nay có rĂt ít ngÜ©i nâng và dùng nó.
ViŒc hi‹n thÎ sÙc månh phi thÜ©ng nÀy chÙng tƠ Ngài së là ñ‰
VÜÖng VÛ trø.
|
| [07-08] |
- Wedding Ceremony: The gods gave the holy water from the conch
when Prince Siddhatha married Princess Yasodhara. The prince was very happy in his three
palaces all days and nights.
LÍ Thành hôn: Các vÎ tr©i ljn räi nܧc chúc phúc tØ vƠ ṣ khi Thái
tº Sï-Çåt-Ça k‰t hôn v§i Công chúc Da-du-Çà-la. Thái tº sÓng hånh
phúc trong ba cung ÇiŒn trong m†i ngày và Çêm.
- One day Prince Siddhattha went into the city and saw the four
signs of and old man, a man afflicted with a loathsome, a corpse, and an ascetic. He
appreciated the last one.
Ngày n†, Thái tº Sï-Çåt-ta dåo chÖi trong thành và thĂy bÓn dĂu
hiŒu cûa m¶t ông già, m¶t ngÜ©i bŒnh hoån, m¶t tº thi, và m¶t Än
sï. Ngài trân quš dĂu hiŒu sau cùng.
|
| [09-10] |
- Great Renunciation: In the day Rahula, his son, was born,
Prince Siddhattha decided to renounce the world. He saw a last sight to Yasodhara. And he
happened to see his ladies in waiting who were sleeping, showing him their various kinds
of ugly manners like cemetery.
ñåi XuĂt Gia: Khi hoàng nam La-hÀu-la chào Ç©i, Thái tº Sï-Çåt-ta quy‰t
ÇÎnh ĺa bƠ Ç©i sÓng th‰ tøc. Ngài ljn thæm Da-du-Çà-la lÀn cuÓi.
Và Ngài thĂy các cung phi n¢m ngû mê mŒt, nhÜ nh»ng xác ch‰t xĂu xí
trong nghïa ÇÎa.
- Prince Siddhattha renounced the world. He accompanied by his
confidant, Channa, rode to the bank of Anoma River.
Thái tº TĂt-Çåt-ta xuĂt gia, r©i bƠ gia Ḉnh. Ngài cùng ngÜ©i thÎ giä,
Xa-n¥c, cªi ng¿a ljn b© sông Anoma.
|
| [11-12] |
- Prince Siddhattha took a sword and cut off his hair with one
blow.
Thái tº Sï-Çåt-ta c¡t tóc v§i m¶t nhát gÜÖm.
- Self-mortification: Prince Siddhattha, the Buddha-to-be,
practised self-mortification for six years until he became very thin. His bones showed
prominently. But his austerities did not lead him to deliverance. When he listened to a
song played by Indra, he thought of a stringed instrument and discovered the Middle Way.
T¿ hành hå th‹ xác: Thái tº Sï-Çåt-ta, vÎ PhÆt s¡p thành, hành pháp
ép xác trong 6 næm ljn khi Ngài trª nên rĂt gÀy y‰u. XÜÖng trong
thân l¶ ra ngoài. NhÜng s¿ hành hå xác thân không ÇÜa ljn giäi thoát.
Khi Ngài nghe m¶t bài hát do Phåm thiên Indra Çánh Çàn, Ngài liên tܪng
ljn loåi Çàn v§i dây không cæng không chùng, và tØ Çó Ngài khám phá
con ÇÜ©ng trung dung, Trung ñåo.
|
| [13-14] |
- Sujata offered the Buddha-to-be a gold bowl full of milk mixed
with rice flour and honey. Sujata thought he was a god. After taking that meal, the
Buddha-to-be threw the bowl into the water.
Nàng Sujata cúng dÜ©ng vÎ B̉-tát m¶t bát cháo s»a v§i mÆt ong. Sujata tܪng
Ngài là m¶t vÎ tr©i. Sau khi th† th¿c, Ngài ném cái bát Ăy vào ḍng
nܧc (và bát Ăy tØ tØ trôi ngÜ®c ḍng).
- The Buddha-to-be defeated Vasavatti Mara, King of Evil, and
his companies who attacked him at the Bodhi tree. A goddess of great beauty emerged from
the earth and helped the hero defeat Mara. Then the King Mara payed him his homage.
B̉-tát chi‰n th¡ng Ma vÜÖng Vasavatti và Çoàn tùy tùng khuĂy nhiÍu Ngài
tåi c¶i cây B̉-ÇŠ. M¶t vÎ n» thÀn tØ ḷng ÇĂt hiŒn ra Ç‹
giúp Ngài Çánh båi Ma vÜÖng. Sau Çó, Ma vÜÖng chÎu khuĂt phøc, và ca tøng
Ngài.
|
| [15-16] |
- Enlightenment: At dawn on the Full Moon Day of Vesak month,
588 B.C., the Buddha enlightened the Four Noble Truths, i.e., Suffering, the Cause of
Suffering, the Cessation of Suffering, and the Way leading to the Cessation of Suffering.
Giác Ng¶: vào bu°i s§m mai vào ngày træng tṛn tháng tÜ (tháng Vesak), næm
588 trܧc Tây lÎch, ñÙc PhÆt th¿c chÙng TÙ DiŒu ñ‰: Kh°, Nguyên
Nhân cûa Kh°, s¿ DiŒt Kh°, và Con ñÜ©ng DiŒt Kh°.
- The three daughters of King of Evil (Mara) tried to solace and
fascinate the Buddha. But their endeavour was in vain.
Ba ngÜ©i con gái cûa Ma vÜÖng t́m m†i cách Ç‹ quy‰n rû Ngài.
NhÜng h† ÇŠu thĂt båi.
|
| [17-18] |
- Two merchants named Tapussa and Bhalika gave the Buddha his
barley meal. The Kings of four directions offered the Buddha four bowls. He made them to
be one bowl.
Hai thÜÖng gia, tên là Tapussa và Bhalika, ljn dâng cÖm. TÙ Thiên VÜÖng
dâng Ngài bÓn b́nh bát. Ngài bi‰n chúng thành m¶t bát duy nhĂt.
- The Buddha was invited by Brahma to go and preach for the
welfare of the peoples of the world.
Phåm Thiên th̀nh m©i ñÙc PhÆt giäng dåy Giáo Pháp v́ hånh phúc cho chÜ
thiên và nhân loåi.
|
| [19-20] |
- The Buddha preached the First Sermon to the five ascetics in
the Deer Park, Sarnath.
ñÙc PhÆt giäng bài Pháp ÇÀu tiên (Chuy‹n Pháp Luân) cho næm Än sï tåi
vܩn Nai, Sanath.
- The Buddha gave a sermon to Yasa. Later he gave Yasa and his
fifty-four friends ordination. Yasa's parents and wife were the first people who accepted
the Triple Gem as their refuge.
ñÙc PhÆt giäng pháp cho Da-xá. Sau Çó, Ngài truyŠn gi§i cho Da-xá và 54
ngÜ©i bån (cùng v§i 5 anh em KiŠu TrÀn NhÜ, Çây là 60 vÎ ÇŒ tº
A-la-hán ÇÀu tiên). V® và cha mË cûa Da-xá là nh»ng PhÆt tº ÇÀu tiên qui y
Tam Bäo.
|
| [21-22] |
- The Buddha gave a sermon on fire to Uruvela Kassapa, Nadi
Kassapa, Gaya Kassapa, as well as their 1000 disciples, and made them all attain
Arahatship.
ñÙc PhÆt giäng bài Kinh Lºa Cháy cho anh em Ca-di‰p Uruvela, Nadi, Gaya, cùng
v§i 1000 ÇŒ tº cûa h†, sau Çó h† trª thành ÇŒ tº cûa ñÙc
PhÆt và Ç¡c quä A-la-hán.
- On Magha Day, the Buddha gave Ovadapatimokkha to 1250 monks,
and summarized: "Not to do bad; to do good; purify one's mind; these are the teaching
of the Buddhas".
Vào ngày Magha, ñÙc PhÆt truyŠn ñåi Gi§i B°n cho 1250 vÎ Tÿ kheo, và tóm
t¡t: "Không làm các ÇiŠu ác; G¡ng làm các ÇiŠu lành; Luôn tu
tâm tÎnh š; ChÜ PhÆt ÇŠu dåy th‰."
|
| [23-24] |
- In the day Prince Nanda, his younger brother, entering wedding
ceremony, the Buddha gave his bowl to Nanda. Nanda unwillingly carried it following the
Buddha to his residence. The Buddha gave him ordination and took him to see the fairies.
Later he became an Arahat.
Vào ngày Hoàng tº Nanda, em cùng cha khác mË, sºa soån lÍ k‰t hôn, ñÙc
PhÆt giao bát cho Nanda. Nanda miÍn cܪng mang bát Çi theo ñÙc PhÆt vŠ tinh
xá. Sau Çó, ñÙc PhÆt truyŠn gi§i xuĂt gia cho Nanda, và Çem chàng Çi xem
các cung tr©i. VŠ sau, Nanda Ç¡c quä A-la-hán.
- King Suddhodana and Princess Yasodhara suggested Rahula to ask
to the Buddha for his heritage. The Buddha gave him ordination as a novice. Suddhodana was
very sorry. He then asked the Buddha not to give ordination to any one who is not granted
by his parents. The Buddha accepted his proposal.
Vua TÎnh-phån và Công chúa Da-du-Çà-la khuyên La-hÀu-la ljn Ç̣i ñÙc
PhÆt phÀn gia tài di sän. ñÙc PhÆt cho phép cÆu xuĂt gia Sa-di. Vua TÎnh-phån
rĂt bủn phiŠn vŠ viŒc này. Sau Çó, nhà vua ÇŠ nghÎ ñÙc
PhÆt không làm l‹ xuĂt gia cho nh»ng ai chÜa có s¿ Ç̉ng š cûa cha
mË. ñÙc PhÆt chĂp nhÆn ÇŠ nghÎ Çó.
|
| [25-26] |
- Devadatta tried against the Buddha by all means for many
thousands of births. He made schism in the Order and hurted the Buddha till the Buddha's
foot was bruised. The earth could not uphold him. The ground opened. The fierce flames
burst forth. Devadatta sank amidst the flames and disappeared.
ñŠ-bà-Çåt-ta Çă t́m Çû cách håi ñÙc PhÆt trong nhiŠu tiŠn
ki‰p. Ông ta gây chia rÈ Tæng Çoàn, và tåo thÜÖng tích nÖi chân ñÙc
PhÆt. Quä ÇĂt không chÎu n°i ông ta. V́ th‰, m¥t ÇĂt nÙt ra. Nh»ng
ng†n lºa c¿c månh bùng cháy ra. ñŠ-bà-Çåt-ta rÖi vào trong Çám lºa
Ăy và tan bi‰n.
- Prajapati, his step-mother, offered the Buddha a pair of her
own hand-made robes. But the Buddha told her to offer them to the Order, since she would
get more merits.
Bà KiŠu-Çàm-di (Ba-xa-ba-ÇŠ), di mÅu cûa ñÙc PhÆt, dâng cúng Ngài
b¶ y do chính bà t¿ tay dŒt ra. Tuy nhiên, ñÙc PhÆt khuyên bà nên dâng
b¶ y Çó cho cä Tæng Çoàn, nhÜ th‰ bà së ÇÜ®c phܧc báo nhiŠu
hÖn.
|
| [27-28] |
- The Buddha gave flame to the remains of King Suddhodana at the
Cremation Ceremony, and taught the four Buddhist companies on filial piety.
ñÙc PhÆt ng†n lºa thiêu xác vua cha TÎnh-phån trong bu°i lÍ Trà Tÿ, và
dåy tÙ chúng vŠ ḷng hi‰u thäo.
- The Buddha ascended to Tavatimsa heaven and preached to
Abhidhamma to his mother, Mahamaya.
ñÙc PhÆt ljn cung tr©i ñao-l®i Ç‹ giäng Th¡ng Pháp (Vi DiŒu
Pháp) cho thân mÅu là Hoàng hÆu Ma-da.
|
| [29-30] |
- In the day the Buddha was descending from Tavatimsa heaven,
both men and gods were crowded. The Buddha mystically showed all worlds to the crowd.
Vào ngày ñÙc PhÆt tØ cung tr©i ñao-l®i trª vŠ, chÜ thiên và loài
ngÜ©i tŠ tø nghênh Çón. ñÙc PhÆt dùng thÀn thông cho h† thĂy
ÇÜ®c toàn th‹ m†i th‰ gi§i.
- Angulimala, the bandit, tried to kill his mother. When he saw
the Buddha walking for alms round, he changed his mind and wanted to kill the Budha and
ordered Him to stop. The Buddha said He had already stopped, He meant He had stopped from
killing. Angulimala suddently understood, dropped his weapon, and asked to be ordained. He
later became an Arahat.
Angulimala, tên cܧp sát nhân, ÇÎnh gi‰t mË cûa h¡n. Khi g¥p ñÙc PhÆt
Çang Çi tŕ b́nh, h¡n Ç°i š và muÓn sát håi ñÙc PhÆt. H¡n chåy theo
ñÙc PhÆt và g†i Ngài hăy ÇÙng låi. Ngài trä l©i là Ngài Çă dØng låi
tØ lâu, có nghïa là Ngài Çă ngÜng m†i hành Ƕng sát håi. Angulimala
t̀nh ng¶, quæng bƠ khí gi§i, và xin th† gi§i. VŠ sau, ông ta Ç¡c quä
A-la-hán.
|
| [31-32] |
- The Buddha entered into Nirvana at the Sal grove in Kusinara
city, 543 B.C.E., after preaching for the welfare of the peoples for forty-five years.
ñÙc PhÆt nhÆp Bát-Ni‰t-bàn trong rØng Sala, gÀn thành Kusinara, næm 543
trܧc Tây lÎch, sau 45 næm ho¢ng pháp Ƕ sinh.
- Division of the Buddha's relics: A brahmin named Tona told the
kings of seven cities to stop fighting for the Buddha's relics and better to practise
following the Dharma. He divided the relics to those kings proportionally.
Phân chia Xá-l®i cûa ñÙc PhÆt: M¶t vÎ bà-la-môn tên là Tona khuyên các vua
ljn tØ bäy vÜÖng quÓc không nên tranh nhau vŠ Xá-l®i cûa PhÆt, mà
hăy nghiêm túc th¿c hành theo Giáo Pháp. Sau Çó, vÎ nÀy phân chia Ç̉ng
ÇŠu các phÀn Xá-L®i cho các vÎ vua Çó.
|